Dla mnie to był szczególny rok. Nominacja do nagrody za upowszechnianie czytelnictwa PS IBBY dla Plebiscytu Lokomotywa to zwieńczenie moich wieloletnich działań na polu popularyzacji dobrej literatury, ale przede wszystkim ogromna niespodzianka i wyróżnienia. Zakładając Małą Czcionkę w 2012 roku nie spodziewałam się, że moja książkowa droga będzie tak ciekawa, że spotkam na niej tyle cudownych osób i że razem przeniesiemy góry. 

Bo Plebiscyt Lokomotywa to dzieło wielu Don Kichotów, którzy pchnęli tę machinę na tory, inicjatywa, która zrodziła się z pasji. Powstała w gronie blogerów książkowych piszących o literaturze dla dzieci i młodzieży odważnie i szczerze. Bez pieniędzy, bez wsparcia agencji marketingowej, działu IT i ważnych instytucji powołaliśmy do życia plebiscyt, którego bohaterkami są książki. Te najlepsze, najbardziej wciągające, najładniejsze.

Nie wiem, co przyniesie następny rok, ale na pewno będzie książkowy. Z mojej strony nadal możecie liczyć na szczere recenzje. Oby nie zabrakło świetnych książek. Tego sobie i Wam życzę!

Zosia

Nagrody literackie

za książkę dla dzieci:

• Cezary Harasimowicz, Chłopiec z lasu, il. Marta Kurczewska, Wydawnictwo Agora dla dzieci

za książkę dla młodzieży:

• Roksana Jędrzejewska-Wróbel, W krainie snów, Wydawnictwo Literatura

Wyróżnienia literackie 

•  Agnieszka Dąbrowska, Za duży na bajki 2, il. Marta Krzywicka, Wydawnictwo Agora dla dzieci

•  Boguś Janiszewski, Książka o narkotykach. Nieporadnik , il. Max Skorwider, Wydawnictwo Agora

• Waldemar Kuligowski, Uszatek, pięcipiędek i dziura w uchu. Jak zmierzyć świat?, il. Paulina Daniluk, Wydawnictwo Albus

•  Renata Piątkowska, Jak to się zaczęło? Mity o powstaniu świata, il. Marcin Minor, Wydawnictwo Literatura

• Katarzyna Samosiej, Dlaczego? – czyli o tym, co nas napędza, Wydawnictwo Studio Koloru

Nagrody graficzne

 za książkę obrazkową:

• Maria Dek, W lesie, Wydawnictwo Bernardinum

 za ilustracje i koncepcję graficzną:

• Paweł Pawlak, Moko, najśmieszniejszy klaun na świecie, Wydawnictwo Nasza Księgarnia

Wyróżnienia graficzne

za ilustracje i koncepcję graficzną:

• Aleksandra Badura, Łapać złodzieja, Wydawnictwo Tatarak
  

•  Paulina Daniluk, Uszatek, pięcipiędek i dziura w uchu. Jak zmierzyć świat?, Wydawnictwo Albus

• Magdalenie Kozieł-Nowak, Julian Tuwim dzieciom, Wydawnictwo Nasza Księgarnia.

 

Nagroda za upowszechnianie czytelnictwa: 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Aneta Korycińska, Baba od polskiego – nauczycielka języka polskiego, oligofrenopedagożka, podcasterka, popularyzatorka wiedzy o języku i literaturze polskiej.

Nagrodę upowszechnianie czytelnictwa otrzymuje

•     Za bycie Nauczycielką, która edukuje przez literaturę i dostosowuje metody pracy z tekstem do młodego odbiorcy, w tym tego ze szczególnymi potrzebami.

•     Za odczarowywanie lektur szkolnych, wskazywanie nowych, niesienie przyjemności z czytania.

•     Za wskazywanie i wykorzystywanie roli literatury w procesie wychowania i wspierania dzieci i młodzieży.

•     Za obecność Książki w szkole.

 

NAGRODA SPECJALNA „Dziecko jest najważniejsze”:

 

 Nagroda w kategorii specjalnej DZIECKO JEST NAJWAŻNIEJSZE ma w każdej edycji swój temat przewodni –

w tegorocznej odsłonie konkursu tematem kategorii jest partycypacja dzieci i wysłuchiwanie ich głosu. Wspólną decyzją jury literackiego i Fundacji Polki Mogą Wszystko nagroda została przyznana:

 
Andrzejowi Marek Grabowski, Biuro dzieci znalezionych, il. Joanna Rusinek, Wydawnictwo Literatura.

 

 

Jak Grinch stracił Święta!, Alastair Heim, il. Aristides Ruiz, tł. Michał Rusinek, Kropka 2024.

Po ubiegłorocznej premierze "Jak Grinch skradł Święta!" Wydawnictwo Kropka pospieszyło z kontynuacją opowieści o zielonym kontestatorze Bożego Narodzenia.

Sequel popularnej historii o Grinchu swoją oryginalną premierę miał zaledwie w zeszłym roku. Zatem rodzimi, anglojęzyczni czytelnicy otrzymali go kilkadziesiąt lat po tym, jak Dr. Seuss powołał do życia swojego bohatera. Maruda Grinch zdążył wychować kilka pokoleń Amerykanów zanim duet autorski Heim & Ruiz, z dużą dbałością o detal, podjął się pokazania jego nowego oblicza. Czy potrzebowaliśmy tej kontynuacji? Najprawdopodobniej świetnie byśmy się bez niej obeszli, ale biorąc pod uwagę, że kinematografia i marketing wykorzystały już Grincha na wiele różnych sposobów, wielkiego bólu nie ma.

Dostaliśmy więc książkę świetnie naśladującą swoją poprzedniczkę pod względem języka i stylu ilustracji. Pomijając małe potknięcia w rytmie wiersza, i to co ciekawe zarówno po stronie tekstu oryginalnego jak i przekładu, duch doktora Seussa ma się świetnie. Sama historia zaś, nadal niewinna i niezmiennie retro, umiejętnie bazuje na znanych przywarach głównego bohatera. Konkurs na najpiękniejszą choinkę skłania Grincha do zaciętej rywalizacji o pierwsze miejsce. W tym samym czasie Ktosinka wpada na pomysł drzewka ozdobionego wspólnym wysiłkiem wszystkich mieszkańców Ktosiowa. Co zrobi Grinch i czy nareszcie poczuje się Ktosiem?

Niezależnie od skądinąd pozytywnego zakończenia, szczerych chęci i PRZEMYŚLNYCH POMYSŁÓW, Grinch chyba już na zawsze pozostanie porywczym i egocentrycznym  olbrzymem. Wprawdzie odzyskuje Święta, ale potem na powrót je traci. Takiego go kochamy i takiego Grincha kochają mieszkańcy Ktosiowa. Co ciekawe sam Seuss właśnie z tą postacią ze swojego literackiego świata identyfikował się najbardziej. 

• Jak Grinch skradł Święta!

Krótka opowieść o miłości, Ulf Stark, il. Ida Björs, tł. Katarzyna Skalska, Zakamarki 2024.

Tylko Ulf Stark potrafi tak opisać dzieciństwo, żeby trafić w samo sedno. Chwytająca za serce historia o wojnie, która zmienia wszystko a jednocześnie nie zmienia nic. 

Magia codziennych przedmiotów, klimat świąt i to, co nieuchwytne między ludźmi – w okolicznościach zawieruchy II Wojny Światowej dzieje się historia, której atmosferę doskonale znamy. Ulf Stark pisał już takie nie raz, a my cieszyliśmy się ich bezpretensjonalną szczerością. Prostota, humor a przede wszystkim stale obecne w autorze wewnętrzne dziecko sprawiają, że znowu dostajemy książkę autentyczną, choć na swój sposób również magiczną.

Fred czeka: na tatę, który jest na froncie, na Elsę, żeby zrozumiała, co do niej czuje, na uśmiech mamy i wreszcie na Święta. Trudno o to wszystko, gdy w spiżarni pusto, na dworze piekielnie zimno a mały szkolny wybryk staje się przyczyną dyrektorskiej nagany. Na szczęście jest Granfors, który sprzedaje choinki na placu i za pomoc oferuje niewielką gratyfikację, najlepszy przyjaciel Oskar i tata, który choć w rzeczywistość jest tylko szmerem w wentylacyjnym przewodzie, można mu powierzyć każdy sekret.

W szkole toczą się małe wojny, a w sercu wielkie bitwy, następują osobiste porażki, a czasem małe zwycięstwa. Słowem, wszystko jest jakby normalnie, choć nie można tego nazwać normalnością. Można za to rozmarzyć się, czytając o pierwszej miłości, bo ta opisana jest naprawdę bezkonkurencyjnie. Wspaniała (i wcale nie taka krótka) książka o tym, że marzenia naprawdę się spełniają. Do czytania nie tylko w Święta.

 Polska Sekcja IBBY ogłosiła tegoroczne nominacje do nagrody Książka Roku 2024. W gronie nominowanych znalazł się w tym roku zespół Plebiscytu Lokomotywa, którego jako Mała Czcionka jestem członkiem i skromnym pomysłodawcą. 

Bardzo dziękuję za nominację w imieniu własnym i zespołu i gratuluję wszystkim Nominowanym!

Jury literackie w składzie Małgorzata Wójcik-Dudek (przewodnicząca), Georgina Gryboś, Anna Mik

nominowało do nagrody literackiej Książka Roku 2024 PS IBBY następujących twórców i twórczynie (lista według nazwisk w porządku alfabetycznym):

• Paweł Beręsewicz „Dziewięć czerwonych iksów”, Wydawnictwo Literatura
• Ola Cieślak „Czego nie wiecie o alfabecie”, Wydawnictwo Dwie Siostry
• Agnieszka Dąbrowska „Za duży na bajki 2”, Wydawnictwo Agora dla dzieci
• Cezary Harasimowicz „Chłopiec z lasu”, Wydawnictwo Agora dla dzieci
• Boguś Janiszewski „Książka o narkotykach. Nieporadnik”, Wydawnictwo Agora dla dzieci
• Roksana Jędrzejewska-Wróbel „W krainie snów”, Wydawnictwo Literackie
• Waldemar Kuligowski „Uszatek, pięcipiędek i dziura w uchu. Jak zmierzyć świat?”,
  Wydawnictwo Albus
• Renata Piątkowska „Jak to się zaczęło? Mity o powstaniu świata”, Wydawnictwo Literatura
• Marta Rydz-Domańska „Kocioł. Pierwszy astromiauta”, Wydawnictwo BIS
• Katarzyna Samosiej „Dlaczego? – czyli o tym, co na napędza”, Wydawnictwo Studio Koloru
• Barbara Supeł „Pewnego dnia odwiedziłam dziadka”, Wydawnictwo Świetlik
• Katarzyna Wasilkowska „Witajcie w Chudegnatach”, Wydawnictwo Literatura

Jury graficzne w składzie Krystyna Lipka-Sztarbałło (przewodnicząca), Katarzyna Bury, Anna Machwic

nominowało do nagrody graficznej Książka Roku 2024 PS IBBY w kategorii ilustracje następujących twórców i twórczynie (lista według nazwisk w porządku alfabetycznym):

• Jacek Ambrożewski „Pyszne przypadki. Niewiarygodne historie słynnych dań”, Wydawnictwo
  Dwie Siostry
• Aleksandra Badura „Łapać złodzieja”, Wydawnictwo Tatarak
• Dominika Czerniak-Chojnacka „Duchowy przewodnik po Polsce, czyli 101 wycieczek z
  dreszczykiem”, Wydawnictwo Dwie Siostry
• Paulina Daniluk „Uszatek, pięcipiędek i dziura w uchu. Jak zmierzyć świat?”, Wydawnictwo
  Albus
• Agata Dudek i Małgorzata Nowak „Energia”, Wydawnictwo Muchomor
• Magdalena Kozieł-Nowak „Julian Tuwim dzieciom”, Wydawnictwo Nasza Księgarnia
• Paweł Pawlak „Moko, najśmieszniejszy klaun na świecie”, Wydawnictwo Nasza Księgarnia
• Ela Wasiuczyńska „Julian Tuwim. List do wszystkich dzieci”, Wydawnictwo Wilga

W kategorii książka autorska lub/i obrazkowa jury graficzne nominowało następujących twórców i twórczynie (lista według nazwisk w porządku alfabetycznym):

•  Maria Dek „W lesie”, Wydawnictwo Bernardinum
• Nika Jaworowska-Duchlińska „Ryś Żartowniś”, Wydawnictwo Świetlik

Jury złożone z „upowszechniaczek” nagrodzonych w ubiegłych edycjach nagrody, w którego skład wchodzą

Lucyna Brzezińska-Eluszkiewicz, Alina Januszczyk, Małgorzata Swędrowska

nominowało następujące osoby do nagrody za upowszechnianie czytelnictwa w konkursie Książka Roku 2023 (w porządku alfabetycznym):

• Aneta Korycińska, Baba od polskiego – nauczycielka języka polskiego, oligofrenopedagożka,

podcasterka, popularyzatorka wiedzy o języku i literaturze polskiej.

Nominacja:

Za bycie Nauczycielką, która edukuje przez literaturę i dostosowuje metody pracy z tekstem do młodego odbiorcy, w tym tego ze szczególnymi potrzebami.

Za odczarowywanie lektur szkolnych, wskazywanie nowych, niesienie przyjemności z czytania.

Za wskazywanie i wykorzystywanie roli literatury w procesie wychowania i wspierania dzieci i młodzieży.

Za obecność Książki w szkole.

• Plebiscyt Blogerów LOKOMOTYWA – non profitowa inicjatywa blogerów książkowych

promująca dobrą literaturę dla niedorosłych. W skład zespołu wchodzi 17 blogerów.

Nominacja:

Za mądrą obecność z książkami dla niedorosłych w sieci i zabieganie o szerokie grono odbiorców.

Za merytoryczne recenzje, których nie można kupić.

Za regularność i za sięganie po publikacje nawet najmniejszych wydawnictw. Za dostrzeganie jakości, wielowymiarowości, różnorodności form i treści.

Za znaczenie tej pracy, gdyż pokazywanie w Internecie wartościowych i jakościowych treści może wspierać jego pozytywny wymiar i wypierać treści szkodliwe oraz manipulacyjne.

• Jakub Tylman – pedagog, nauczyciel przedmiotów artystycznych, twórca nowoczesnych

projektów edukacyjnych. Prowadzący autorski cykl promujący czytelnictwo „CzytaMY” w
programie Pytanie Na Śniadanie!

Nominacja:

Edukatorowi – za cykl CzytamMY, za siłę medialną pozwalającą książkom dla dzieci dotrzeć tam, gdzie było ich doprawdy mało i pozwolenie, by literatura dla dzieci stała się tematem medialnym.

Osobowości – za barwy (dosłowne i przenośne), które przyciągają uwagę dzieci do książek. Za wielość tematów i włączanie młodych czytelników w dzieło upowszechniania. Za dawanie dzieciom i literaturze głosu.

Serdeczne gratulacje!

Tajemnica Świętego Mikołaja, Mac Barnett, Jon Klassen, tł. Karolina Iwaszkiewicz, Dwie Siostry 2023.

Tę książkę znalazłam pod choinką w zeszłym roku, stąd na recenzję przyszło jej trochę poczekać. Nadrabiam zatem w pierwszej świątecznej polecajce. 

Barnett i Klassen znani są doskonale jako autorzy takich bestsellerów jak "Sam i Dave kopią dół", serii o czapeczce (w Polsce wyszły dwa tomy z trzech), czy zekranizowanej przez Apple TV trylogii o kształtach. Niewątpliwie trudno o lepiej zgrany duet autorski. Ich książki charakteryzuje przemyślana i dobrze spuentowana fabuła, inteligentne poczucie humoru i wysmakowane ilustracje. Jona Klassena łatwo rozpoznać: przenikliwe spojrzenia jego bohaterów mówią więcej niż niejedno słowo. Obaj panowie mają zresztą dar do wychwytywania istotnych szczegółów i bawienia się nimi nie gorzej niż zwolennicy bressonowskiej koncepcji decydującego momentu.

"Tajemnica Świętego Mikołaja" to książka, która w dużej mierze składa się właśnie z takich momentów. Momentów – i to chyba buduje klimat tej historii – które przecież nigdy nie miały szansy się wydarzyć. Barnett i Klassen mnożą pomysły na to, w jaki sposób Święty Mikołaj może dostać się do domu. Sposoby z jakich korzysta, każdy czytelnik w zależności od wieku oceni własną miarą. Co ciekawe tajemnica Świętego Mikołaja pozostanie na zawsze tajemnicą. Autorzy nie podsuwają nam bowiem ostatecznej odpowiedzi na kluczowe pytanie.

W jednej z zagranicznych recenzji przeczytałam, że "Tajemnica Świętego Mikołaja" powstała najprawdopodobniej z pobudek finansowych. Istotnie, nie trudno zauważyć, że książka, mimo iż piękna wizualnie, nie daje tyle satysfakcji co inne dzieła autorów. Tekst, zarówno w oryginale jak i w polskim przekładzie, czyta się ciężko, a wspomniany brak puenty nie rekompensuje tej czytelniczej jazdy pod górkę. Marudzę w sposób świadomy, bo wiem skądinąd na co autorów stać i czego nam w tym picturebooku nie dali. Za odrywanie kuponów od popularności nie grozi jeszcze żaden sąd, więc Barnett i Klassen także zasługują na łagodne potraktowanie. Na pocieszenie jedna z fajniejszych ilustracji z książki: widzieliście kiedyś Mikołaja wykapującego się z kranu? :)

Kurzol. Kto ukradł pamięć?, Boguś Janiszewski & Nikola Kucharska, Agora 2024.

Połączenie komiksu i klasycznej narracji w biologiczno-anatomicznym anturażu – trzecia odsłona współpracy Bogusia Janiszewskiego z Nikolą Kucharską nabiera skrzydeł. 

Koncepcja kłębka kurzu spod łóżka, który w magiczny sposób ożywa i zabiera kilkuletniego Antka na wycieczkę po wnętrzu organizmu, od początku wydała mi się nieco przekombinowana. Dlaczego akurat kurz ma być dla czytelników przewodnikiem po książce o zdrowiu? Zanim przyzwyczaiłam się do tego pomysłu i przestał mnie irytować, minęły trzy premiery i w ten sposób trzymam w ręku tom dotyczący zgubnych skutków uzależnienia od elektroniki.  Mam poczucie, że w konwencji zdołali też osiąść sami twórcy, bo w trzecią część wchodzi się gładko, bez dłuższego namysłu nad sensem. Faktycznie, kiedy odstawi się na bok kwestię zasadności istnienia głównego bohatera, sama historia wciąga, daje potężny zastrzyk wiedzy i zwyczajnie bawi. 

Mieliśmy już tom dotyczący skutków niewyspania i taki o radzenia sobie ze strachem. Autorzy bezbłędnie wybierają tematy, które żywotnie dotyczą młodych czytelników i osadzają je w skądinąd znanej i lubianej przez dzieci koncepcji przestrzeni ludzkiego organizmu, zamieszkanej przez upersonifikowane krwinki, hormony, neuroprzekaźniki i inne składniki organizmu. Boguś Janiszewski, jak zwykle przenikliwie inteligentny i pomysłowy, nie pozwala się nudzić, sprytnie i ciekawie łącząc wiedzę medyczną z wciągającą przygodą. Nikola Kucharska dba o dynamikę akcji za pomocą kadrów. Ta dwoistość "Kurzola" to jego niezaprzeczalny atut i gwarancja, że nie utkniemy w naukowej wiedzy, a dzięki barwnym postaciom (Dopamina Michalina, Felicjan – Starszy Inspektor Układu Nagrody, Glutaminiany i ich koleżanki Acetylocholiny) mamy szansę zapamiętać znacznie więcej niż ze zwykłej książki nonfiction.

W zapowiedziach kolejny tom serii. Tym razem chyba o kichaniu. A może o wirusach. Dajmy się zaskoczyć.

Tyle się wydarzyło i tyle jeszcze nas czeka, Johanna Schaible, tł. Agata Teperek, Widnokrąg 2024.

Przemyślany w każdym szczególe, niezwykle subtelny i dający do myślenia picturebook ukazał się właśnie nakładem wydawnictwa Widnokrąg. Perełka, która nie powinna zginąć w zalewie przedświątecznych nowości.

Na początku zaskakuje formą, choć dopiero w połączeniu z treścią odkrywa cały swój czar. Standardowy format strony z każdym kolejnym przełożeniem kartki staje się coraz mniejszy, a po dotarciu do środka zaczyna z powrotem rosnąć. Kolory od ciemnych zmierzają do coraz bardziej kolorowych, aż powtórnie gasną w okolicach środka, by za chwilę znowu rozbłysnąć. Szwajcarska artystka, Johanna Schaible, wymyśliła tę książkę jako swoistą podróż przez życie: w wymiarze ogólnym – od narodzin świata do teraźniejszości, i osobistym – od świtu do zmierzchu życia. Format stron wykorzystała do podkreślenia szerokiej i wąskiej perspektywy, kolor do zaakcentowania etapów.

"Tyle się wydarzyło" to książka otwarta. Pierwsza połowa bazuje na zdaniach twierdzących, druga na skłaniających do namysłu pytaniach. Sprawdzi się zarówno u operujących na konkretach kilkulatków, jak i podejmujących głębszą refleksję nastolatków. Książka bez daty ważności. Barwne kolaże świetnie współgrają z surowym, szorstkim papierem. Lapidarne zdania pozostawiają przestrzeń do delektowania się obrazem. Dzięki uporządkowanej, przemyślanej strukturze można czytać i oglądać na okrągło, kończąc i wracając do początku.