Uciekinierzy

 Uciekinierzy, Ulf Stark, il. Kitty Crowther, tł. Katarzyna Skalska, Zakamarki 2023.

"Uciekinierzy" – ostatnia z powieści Ulfa Starka ukazała się w rok po jego śmierci. Kontynuacja świetnej, na poły autobiograficznej trylogii osadzonej w podsztokholmskim Stureby zamyka serię subtelną opowieścią o odchodzeniu. 

Prostota, humor, wzruszenie – nie sposób przecenić ogromnej staranności z jaką Ulf Stark stworzył dziecięce opowiadania, których bohaterem jest on sam i jego rodzina. Autofikcja – łączenie fikcji literackiej z materią osobistych doświadczeń autora stało się paliwem do powstania książek, które bardzo wnikliwie badają przestrzeń między teraz a wtedy, między dorosłym autorem a dorastającym Ulfem. Jako fanka serii dostrzegam w niej przede wszystkim dużą dozę szczerości, która nie opiera się na szczegółowym dociekaniu, co jest prawdą, a co nie, ale na świetnym zobrazowaniu perspektywy, emocji i doświadczeń młodego chłopaka. Dziecięcy narrator towarzyszy bohaterowi w bardzo naturalny sposób, jednocześnie dorosły autor rzuca na historię cień trafnej refleksji.

"Uciekinierzy" w piękny i finezyjny sposób mierzą się z tak lubianą przez skandynawskich autorów relacją między wnukiem a dziadkiem. Napisana ze swadą, niepozbawiona szelmowskiego mrugnięcia okiem do czytelnika historia wykradzenia dziadka z domu opieki i zabrania do domku na wyspie, staje się pretekstem do opowiedzenia o tym, co w życiu najważniejsze. Śmiech i łzy wzruszenia mieszają się w doskonałej proporcji. Pozostaje też miejsce na subtelne niedopowiedzenie, które tworzy przestrzeń do własnej refleksji.

Książce towarzyszą charakterystyczne ilustracje Kitty Crowther (znanej polskim czytelnikom z picturebooków od Wydawnictwa Dwie Siostry). Narysowane w stu procentach kredkami, w nieco przerysowany sposób ukazują ludzką fizjonomię. Cienkie wielokolorowe pasma, tak typowe dla stylu ilustratorki, przenikają się z mrocznymi cieniami. Ilustracje idealnie dopełniają napisane słowem słodko-gorzkie obrazy ludzkich relacji.

 

• Magiczne tenisówki mojego przyjaciela Percy'ego

• Mój przyjaciel szejk w Stureby

• Mój przyjaciel Percy, Buffalo, Bill i ja

 

Wesołych Świąt

 

Książka Roku PS IBBY 2023

 

 Nagrody literackie

za książkę dla dzieci:

• Dorota Combrzyńska-Nogala, Odysejki, Wydawnictwo Literatura

za książkę dla młodzieży:

• Maria Strzelecka, Hajda. Beskid bez kitu, Wydawnictwo Libra PL

 

Wyróżnienia literackie 

• Mariusz Góra, Wojtuś, Podlaski Instytut Kultury
• Katarzyna Ryrych, Linka w Mysim Mieście, Wydawnictwo Albus
• Dorota Gellner, Nieśmiała myszka, Wydawnictwo Bajka
• Katarzyna Ryrych, Zupełnie inna bajka, Wydawnictwo IBIS
• Lidka Iwanowska-Szymańska, Rycerz Jan, królewna Kasia i smok, Fundacja Otwartych

 

Nagrody graficzne 

za książkę obrazkową:

• Maria Dek, Kiedy urosnę, Wydawnictwo Bernardinum

za ilustracje i koncepcję graficzną:

• Gosia Herba i Mikołaj Pasiński, Nikogo nie ma w domu, Wydawnictwo Harperkids Polska  

 

Wyróżnienia graficzne 

za książkę obrazkową:

• Anna Kaźmierak, Gdzie ty jesteś, koguciku?, Wydawnictwo Wytwórnia
• Maria Strzelecka, Hajda. Beskid bez kitu, Wydawnictwo Libra PL 
  

 za ilustracje i koncepcję graficzną:

• Natalia Chirkowska, Ten Pan, Wydawnictwo Widnokrąg
• Robert Czajka, Ziemianie, Wydawnictwo Druganoga
• Agata Dudek, Butelka taty, Wydawnictwo Widnokrąg
  

Nagroda za upowszechnianie czytelnictwa:

Alina Januszczyk – animatorka i managerka kultury. Specjalistka ds. edukacji w Domu Słów Ośrodka „Brama Grodzka – Teatr NN” w Lublinie. Prezeska Fundacji Beetle, zajmującej się łączeniem kultury z edukacją. Od 14 lat prowadzi działania promujące czytelnictwo wśród dzieci, m.in. Festiwal Małe Miasto Poezji, Projekt Pracownia Książki Nieobojętnej, Drzewo Opowieści czy Podwórko Wyobraźni. Autorka i koordynatorka Festiwalu Alfabet oraz międzynarodowego projektu Book=Life.

 

Nominowana za:

• ciekawe, interdyscyplinarne i międzypokoleniowe festiwale, projekty, programy oraz rozmach i duży zasięg przedsięwzięć, szczególnie tych skierowanych do młodych ludzi,
• podkreślanie, że książka jest życiem (w projekcie Book=Life), ukazywanie tegoż w kilku krajach i językach,
• włączanie młodych w upowszechnianie czytelnictwa wśród najmłodszych (Drużyna Książki),
• interdyscyplinarność i wielotorowość działań, obecność w różnych przestrzeniach miasta i w różnych formach,
• warstwę wizualną (przyciąganie dzieci i ich opiekunów obrazami),
• pomysłowość i rozmach w krzewieniu miłości do książek,
• umiejętność skupienia wokół wielu prowadzonych projektów czytelnictwa wysokiej klasy specjalistów oraz wolontariuszy.
•  

NAGRODA SPECJALNA „Dziecko jest najważniejsze”:

 

Wszystkie kolory świata, Mariusz Andryszczyk, Anita Andrzejewska, Justyna Bednarek, Paweł Beręsewicz, Katarzyna Bogucka, Aleksandra Cieślak, Maria Dek, Emilia Dziubak, Joanna Fabicka, Barbara Gawryluk, Andrzej Marek Grabowski, Monika Hanulak, Cezary Harasimowicz, Joanna Jagiełło, Roksana Jędrzejewska-Wróbel, Jona Jung, Grzegorz Kasdepke, Marta Kisiel, Katarzyna Kołodziej, Basia Kosmowska, Agata Królak, Igor Kubik, Marta Kurczewska, Grażka Lange, Daniel de Latour, Joanna Olech, Anna Onichimowska, Paweł Pawlak, Adam Pękalski, Andrzej Pilichowski-Ragno, Jola Richter-Magnuszewska, Grażyna Rigall, Joanna Rudniańska, Joanna Rusinek, Michał Rusinek, Katarzyna Ryrych-Korczyńska, Piotr Socha, Zofia Stanecka, Marcin Szczygielski, Marianna Sztyma, Adam Wajrak, Anna Wielbut, Rafał Witek, Wydawnictwo Agora

 

Szalik. O Wisławie Szymborskiej dla dzieci

 

 Szalik. O Wisławie Szymborskiej dla dzieci, Michał Rusinek, il. Joanna Rusinek, Wydawnictwo Poznańskie 2023.

Jak zdjąć noblistkę z piedestału? Czy o wielkich tego świata tylko nudno i z zadęciem? Duet Rusinków udowadnia, że potrafi przełamać kryzys pomnikowych biografii na półkach dla dzieci, a Wydawnictwo Poznańskie, że perfekcyjna szata graficzna to konieczność, nie przywilej.

 Szalenie trudno pisać o książce biograficznej, której bohaterka nie budzi ciepłych uczuć, a jeśli przypatrzeć się sprawie uważniej, nawet nieco wieje tu chłodem. Jeszcze trudniej przyznać się, że wiersze rodzimej noblistki nie poruszają w sercu żadnej struny. Mimo to z dużą przyjemnością przeczytałam "Szalik" Michała i Joanny Rusinek, bo z przytupem przełamuje konwencję pomnikowych biografii i zmurszałą noblistkę da się nawet nieco polubić. Trzeba przyznać, że to miło, iż o tak ciepłą i dowcipną, nieco też uszczypliwą biografię, pokusił się właśnie Michał Rusinek, sekretarz Szymborskiej, jej prawa ręka, bliski współpracownik i przyjaciel. Pojawiają się ciekawe anegdoty z dzieciństwa, próbki poezji, nie tylko tej dojrzałej, kulisy jej warsztatu pisarskiego i bardzo ludzki i przyziemny rzut okiem na jej osobowość i stosunek do świata.

Na tę fascynującą, napisaną przystępnym językiem, ale pozbawioną infantylizmu opowieść, nakłada się graficzna strona książki, stanowiąca bardzo zgrabny kolaż ilustracji i fotografii z archiwum poetki. Dopieszczony projekt graficzny perfekcyjnie przeplata tekst z obrazem, zapewniając lekturę urozmaiconą, ze strony na stronę zaskakującą nowymi rozwiązaniami. Świetna do samodzielnego czytania (duży font), ale przyjemna również do wspólnej lektury, ma walor książki, w której mały i duży odkryje ciekawe wątki i motywy. Dyslektycy uwierzą, że z pałą z ortografii można zostać noblistką z dziedziny literatury, a wszyscy nieprzekonani zrozumieją, że sukces ma różne oblicza. Nawet, jeśli marzymy o tym, żeby pisać opasłe powieści, a wychodzą nam tylko krótkie wiersze.

 

Książka Roku 2023 PS IBBY - nominacje

 Polska Sekcja IBBY ogłosiła tegoroczne nominacje do nagrody Książka Roku 2023.

 

Jury literackie w składzie Ewa Gruda, Katarzyna Slany i Mateusz Świetlicki nominowało
do nagrody literackiej Książka Roku 2023 PS IBBY następujących twórców i twórczynie (lista według nazwisk w porządku alfabetycznym):

• Dorota Combrzyńska-Nogala, Odysejki, Wydawnictwo Literatura
• Marta Dębowska, Szczęściarz, Wydawnictwo BIS
• Dorota Gellner, Nieśmiała myszka, Wydawnictwo Bajka
• Artur Gębka, Ten Pan, Wydawnictwo Widnokrąg
• Mariusz Góra, Wojtuś, Podlaski Instytut Kultury
• Łukasz Gryczanny, Promyk, Wydawnictwo BIS
• Lidka Iwanowska-Szymańska, Rycerz Jan, królewna Kasia i smok, Fundacja Otwartych Na Twórczość FONT
• Roksana Jędrzejewska-Wróbel, Kije samobije, Wydawnictwo Bajka
• Katarzyna Ryrych, Linka w Mysim Mieście, Wydawnictwo Albus
• Katarzyna Ryrych, Zupełnie inna bajka, Wydawnictwo Butterfly
• Maria Strzelecka, Hajda. Beskid bez kitu, Wydawnictwo Libra PL
• Katarzyna Wasilkowska, Ryś miasta, Wydawnictwo Literatura

 

Jury graficzne w składzie Joanna Olech, Piotr Socha i Tomasz Broda nominowało do nagrody graficznej Książka Roku 2023 PS IBBY w kategorii ilustracje następujących twórców i twórczynie (lista według nazwisk w porządku alfabetycznym):

 

• Natalię Chirkowską za książkę Artura Gębki Ten Pan, Wydawnictwo Widnokrąg
• Dominikę Czerniak-Chojnacką za książkę Dionisiosa Sturisa Kalá, Kalá. Grecja dla dociekliwych, Wydawnictwo Dwie Siostry
• Roberta Czajkę za książkę Ewy Solarz Ziemianie, Wydawnictwo Druganoga
• Agatę Dudek za książkę Artura Gębki Butelka taty, Wydawnictwo Widnokrąg
• Daniela de Latoura za książkę Justyny Bednarek Sekretna historia ludz… skarpetek, tom 2., Wydawnictwo Poradnia K
• Gosię Herbę i Mikołaja Pasińskiego za książkę Nikogo nie ma w domu, Wydawnictwo Harperkids Polska

 

W kategorii książka autorska lub/i obrazkowa jury graficzne nominowało następujących twórców i twórczynie (lista według nazwisk w porządku alfabetycznym):

 

• Marię Dek za książkę Kiedy urosnę, Wydawnictwo Bernardinum
• Monikę Hanulak i Grażkę Lange za książkę Pies, kot, akcja! Animacja! Wydawnictwo Dwie Siostry
• Annę Kaźmierak za książkę Gdzie ty jesteś, koguciku?, Wydawnictwo Wytwórnia
• Gosię Kulik i Tomka Żarneckiego za książkę Święta cały rok, Wydawnictwo Warstwy
• Mariannę Oklejak za książkę Tam i z powrotem. Opowieści jaskółek, Wydawnictwo Libra PL
• Marię Strzelecką za książkę Hajda. Beskid bez kitu, Wydawnictwo Libra PL

 

Jury złożone z „upowszechniaczek” nagrodzonych w ubiegłych edycji nagrody, w którego skład wchodzą Małgorzata Swędrowska, Lucyna Brzezińska-Eluszkiewicz, Anna Sadowska i Grażyna Sobieska-Szostakiewicz nominowało następujące osoby do nagrody za upowszechnianie czytelnictwa w konkursie Książka Roku 2023 (w porządku alfabetycznym):

 

Agnieszka Błażewicz – z wykształcenia historyczka i bibliotekoznawczyni. Zaangażowana w projekty społeczne i edukacyjne. Animatorka kultury. Wolontariuszka – nauczycielka języka polskiego i nauczania zintegrowanego w Polskiej Szkole w Manchesterze. Prezeska Fundacji Metropolia Dzieci, realizującej wiele działań proczytelniczych, takich jak „Z książką na start”, „Książka (nie) tylko od święta” czy „Podaruj książkę ukraińskim dzieciom”. Pomysłodawczyni i koordynatorka ogólnopolskiego projektu „Mała książka – wielki człowiek” realizowanego przez Instytut Książki. Lokalnie w Bibliotece Samorządowej w Żukowie odpowiada za działania proczytelnicze i promocję.

Nominowana za:

• wspieranie działań na rzecz rozwoju czytelnictwa wśród dzieci oraz ich rodziców i opiekunów,
• koordynację projektu „Mała książka – wielki człowiek” z ramienia Instytutu Książki,
• promocję czytelnictwa i PR w Bibliotece Samorządowej w Żukowie,
• organizację bookstartowej akcji „Z książką na start”,
• zaangażowanie w projekt „Podaruj książkę ukraińskim dzieciom”, który ma na celu wyposażanie bibliotek w książki w oryginalnej wersji językowej dla ukraińskich dzieci.

 

Alina Januszczyk – animatorka i managerka kultury. Specjalistka ds. edukacji w Domu Słów Ośrodka „Brama Grodzka – Teatr NN” w Lublinie. Prezeska Fundacji Beetle, zajmującej się łączeniem kultury z edukacją. Od 14 lat prowadzi działania promujące czytelnictwo wśród dzieci, m.in. Festiwal Małe Miasto Poezji, Projekt Pracownia Książki Nieobojętnej, Drzewo Opowieści czy Podwórko Wyobraźni. Autorka i koordynatorka Festiwalu Alfabet oraz międzynarodowego projektu Book=Life.

Nominowana za:

• ciekawe, interdyscyplinarne i międzypokoleniowe festiwale, projekty, programy oraz rozmach i duży zasięg przedsięwzięć, szczególnie tych skierowanych do młodych ludzi,
• podkreślanie, że książka jest życiem (w projekcie Book=Life), ukazywanie tegoż w kilku krajach i językach,
• włączanie młodych w upowszechnianie czytelnictwa wśród najmłodszych (Drużyna Książki),
• interdyscyplinarność i wielotorowość działań, obecność w różnych przestrzeniach miasta i w różnych formach,
• warstwę wizualną (przyciąganie dzieci i ich opiekunów obrazami),
• pomysłowość i rozmach w krzewieniu miłości do książek,
• umiejętność skupienia wokół wielu prowadzonych projektów czytelnictwa wysokiej klasy specjalistów oraz wolontariuszy.

 

Agata Markiewicz-Babło – nauczycielka w Zespole Szkół Specjalnych nr 1 w Gdańsku, polonistka i terapeutka. Inicjatorka i współautorka m.in. Wielkiego Maratonu Czytelniczego i wielu przedsięwzięć adresowanych do dzieci z niepełnosprawnościami. Miłośniczka książek, spotkań z dziećmi i młodzieżą, organizatorka warsztatów czytelniczych, dni tematycznych, pikników literackich, spotkań z ludźmi pióra.

 Nominowana za:

• konsekwentne, od wielu lat współorganizowanie Wielkiego Maratonu Czytelniczego, w którym czytanie ma wysoką wartość,
• budowanie marki wydarzenia, poszerzanie zasięgu działań oraz sieci współpracy na rzecz upowszechniania czytelnictwa,
• wprowadzanie poprzez literaturę dzieci i młodzież o specjalnych potrzebach edukacyjnych w świat uniwersalnych wartości,
• dzielenie się z innymi sprawdzonymi przez siebie metodami pracy edukacyjnej i wychowawczej inspirowanej wartościowym tekstem literackim.