Książka Roku 2023 PS IBBY - nominacje

 Polska Sekcja IBBY ogłosiła tegoroczne nominacje do nagrody Książka Roku 2023.

 

Jury literackie w składzie Ewa Gruda, Katarzyna Slany i Mateusz Świetlicki nominowało
do nagrody literackiej Książka Roku 2023 PS IBBY następujących twórców i twórczynie (lista według nazwisk w porządku alfabetycznym):

• Dorota Combrzyńska-Nogala, Odysejki, Wydawnictwo Literatura
• Marta Dębowska, Szczęściarz, Wydawnictwo BIS
• Dorota Gellner, Nieśmiała myszka, Wydawnictwo Bajka
• Artur Gębka, Ten Pan, Wydawnictwo Widnokrąg
• Mariusz Góra, Wojtuś, Podlaski Instytut Kultury
• Łukasz Gryczanny, Promyk, Wydawnictwo BIS
• Lidka Iwanowska-Szymańska, Rycerz Jan, królewna Kasia i smok, Fundacja Otwartych Na Twórczość FONT
• Roksana Jędrzejewska-Wróbel, Kije samobije, Wydawnictwo Bajka
• Katarzyna Ryrych, Linka w Mysim Mieście, Wydawnictwo Albus
• Katarzyna Ryrych, Zupełnie inna bajka, Wydawnictwo Butterfly
• Maria Strzelecka, Hajda. Beskid bez kitu, Wydawnictwo Libra PL
• Katarzyna Wasilkowska, Ryś miasta, Wydawnictwo Literatura

 

Jury graficzne w składzie Joanna Olech, Piotr Socha i Tomasz Broda nominowało do nagrody graficznej Książka Roku 2023 PS IBBY w kategorii ilustracje następujących twórców i twórczynie (lista według nazwisk w porządku alfabetycznym):

 

• Natalię Chirkowską za książkę Artura Gębki Ten Pan, Wydawnictwo Widnokrąg
• Dominikę Czerniak-Chojnacką za książkę Dionisiosa Sturisa Kalá, Kalá. Grecja dla dociekliwych, Wydawnictwo Dwie Siostry
• Roberta Czajkę za książkę Ewy Solarz Ziemianie, Wydawnictwo Druganoga
• Agatę Dudek za książkę Artura Gębki Butelka taty, Wydawnictwo Widnokrąg
• Daniela de Latoura za książkę Justyny Bednarek Sekretna historia ludz… skarpetek, tom 2., Wydawnictwo Poradnia K
• Gosię Herbę i Mikołaja Pasińskiego za książkę Nikogo nie ma w domu, Wydawnictwo Harperkids Polska

 

W kategorii książka autorska lub/i obrazkowa jury graficzne nominowało następujących twórców i twórczynie (lista według nazwisk w porządku alfabetycznym):

 

• Marię Dek za książkę Kiedy urosnę, Wydawnictwo Bernardinum
• Monikę Hanulak i Grażkę Lange za książkę Pies, kot, akcja! Animacja! Wydawnictwo Dwie Siostry
• Annę Kaźmierak za książkę Gdzie ty jesteś, koguciku?, Wydawnictwo Wytwórnia
• Gosię Kulik i Tomka Żarneckiego za książkę Święta cały rok, Wydawnictwo Warstwy
• Mariannę Oklejak za książkę Tam i z powrotem. Opowieści jaskółek, Wydawnictwo Libra PL
• Marię Strzelecką za książkę Hajda. Beskid bez kitu, Wydawnictwo Libra PL

 

Jury złożone z „upowszechniaczek” nagrodzonych w ubiegłych edycji nagrody, w którego skład wchodzą Małgorzata Swędrowska, Lucyna Brzezińska-Eluszkiewicz, Anna Sadowska i Grażyna Sobieska-Szostakiewicz nominowało następujące osoby do nagrody za upowszechnianie czytelnictwa w konkursie Książka Roku 2023 (w porządku alfabetycznym):

 

Agnieszka Błażewicz – z wykształcenia historyczka i bibliotekoznawczyni. Zaangażowana w projekty społeczne i edukacyjne. Animatorka kultury. Wolontariuszka – nauczycielka języka polskiego i nauczania zintegrowanego w Polskiej Szkole w Manchesterze. Prezeska Fundacji Metropolia Dzieci, realizującej wiele działań proczytelniczych, takich jak „Z książką na start”, „Książka (nie) tylko od święta” czy „Podaruj książkę ukraińskim dzieciom”. Pomysłodawczyni i koordynatorka ogólnopolskiego projektu „Mała książka – wielki człowiek” realizowanego przez Instytut Książki. Lokalnie w Bibliotece Samorządowej w Żukowie odpowiada za działania proczytelnicze i promocję.

Nominowana za:

• wspieranie działań na rzecz rozwoju czytelnictwa wśród dzieci oraz ich rodziców i opiekunów,
• koordynację projektu „Mała książka – wielki człowiek” z ramienia Instytutu Książki,
• promocję czytelnictwa i PR w Bibliotece Samorządowej w Żukowie,
• organizację bookstartowej akcji „Z książką na start”,
• zaangażowanie w projekt „Podaruj książkę ukraińskim dzieciom”, który ma na celu wyposażanie bibliotek w książki w oryginalnej wersji językowej dla ukraińskich dzieci.

 

Alina Januszczyk – animatorka i managerka kultury. Specjalistka ds. edukacji w Domu Słów Ośrodka „Brama Grodzka – Teatr NN” w Lublinie. Prezeska Fundacji Beetle, zajmującej się łączeniem kultury z edukacją. Od 14 lat prowadzi działania promujące czytelnictwo wśród dzieci, m.in. Festiwal Małe Miasto Poezji, Projekt Pracownia Książki Nieobojętnej, Drzewo Opowieści czy Podwórko Wyobraźni. Autorka i koordynatorka Festiwalu Alfabet oraz międzynarodowego projektu Book=Life.

Nominowana za:

• ciekawe, interdyscyplinarne i międzypokoleniowe festiwale, projekty, programy oraz rozmach i duży zasięg przedsięwzięć, szczególnie tych skierowanych do młodych ludzi,
• podkreślanie, że książka jest życiem (w projekcie Book=Life), ukazywanie tegoż w kilku krajach i językach,
• włączanie młodych w upowszechnianie czytelnictwa wśród najmłodszych (Drużyna Książki),
• interdyscyplinarność i wielotorowość działań, obecność w różnych przestrzeniach miasta i w różnych formach,
• warstwę wizualną (przyciąganie dzieci i ich opiekunów obrazami),
• pomysłowość i rozmach w krzewieniu miłości do książek,
• umiejętność skupienia wokół wielu prowadzonych projektów czytelnictwa wysokiej klasy specjalistów oraz wolontariuszy.

 

Agata Markiewicz-Babło – nauczycielka w Zespole Szkół Specjalnych nr 1 w Gdańsku, polonistka i terapeutka. Inicjatorka i współautorka m.in. Wielkiego Maratonu Czytelniczego i wielu przedsięwzięć adresowanych do dzieci z niepełnosprawnościami. Miłośniczka książek, spotkań z dziećmi i młodzieżą, organizatorka warsztatów czytelniczych, dni tematycznych, pikników literackich, spotkań z ludźmi pióra.

 Nominowana za:

• konsekwentne, od wielu lat współorganizowanie Wielkiego Maratonu Czytelniczego, w którym czytanie ma wysoką wartość,
• budowanie marki wydarzenia, poszerzanie zasięgu działań oraz sieci współpracy na rzecz upowszechniania czytelnictwa,
• wprowadzanie poprzez literaturę dzieci i młodzież o specjalnych potrzebach edukacyjnych w świat uniwersalnych wartości,
• dzielenie się z innymi sprawdzonymi przez siebie metodami pracy edukacyjnej i wychowawczej inspirowanej wartościowym tekstem literackim.

 

 

Dzieci z placu Trzech Krzyży

 Dzieci z placu Trzech Krzyży, Renata Piątkowska, il. Maciej Szymanowicz, Literatura 2023.

Pamięć o dzieciach z placu Trzech Krzyży utrwalił w książce* ukazującej się w odcinkach na łamach łódzkiego "Nowego Słowa" w latach 48/49, Józef Ziemian. Gdyby nie on, prawdopodobnie historia żydowskich chłopców i dziewczyn sprzedających papierosy oraz gazety esesmanom i gestapowcom w samym centrum niemieckiej dzielnicy znikłaby w mrokach niepamięci.

Postać Józefa Ziemiana pojawia się na kartach opowieści Renaty Piątkowskiej. Jest młodym mężczyzną współpracującym z Żydowskim Komitetem Narodowym. Kiedy orientuje się w trudnej sytuacji młodocianych handlarzy, wdraża natychmiastową pomoc. Organizuje fałszywe dokumenty oraz bezpieczne kryjówki dla dzieciaków najbardziej zagrożonych dekonspiracją. To dzięki jego realnemu wsparciu, wiele żydowskich dzieci przetrwało za murami getta. Część z nich wzięła udział w Powstaniu Warszawskim, dalej walcząc z okupantem.

"Dzieci z placu Trzech Krzyży" to historia niemal niewiarygodna. Trudno sobie wyobrazić ryzyko z jakim musiała zmierzyć się grupa żydowskich dzieciaków, która po ucieczce z getta wybrała na obszar swoich działań samo serce niemieckiej dzielnicy. Renata Piątkowska fabularyzuje historię Teresy, Bolusia, Kinola, Byczka i reszty, bardzo zgrabnie przeplatając informacje znane z relacji Ziemiana z własną wiedzą o realiach życia żydowskich sierot. Jak zwykle w przypadku opowieści spisanych w ramach serii "Wojny dorosłych – Historie dzieci" fabuła skomponowana jest z dużym wyczuciem dla młodego odbiorcy, ale pozostaje szczera i wierna faktom. Piątkowska nie pomija tragicznych losów rodzin, nie koncentruje się jednak na porażkach, szuka pozytywów, daje nadzieję.

 * Papierosiarze z placu Trzech Krzyży, Józef Ziemian, Oficyn Bibliofilów 1989.

Nimona

 

Nimona, N.D. Stevenson, tł. Agata Cieślak, We Needa Ya 2023.

Długa droga od internetowego komiksu przez prestiżową Nagrodę Eisnera do kasowej animacji prezentowanej na topowej platformie streamingowej sprawia, że "Nimona" to powieść graficzna, której nie sposób nie poświęcić chwili uwagi.  

Z jednej strony urocza propozycja komiksowa dla czytelników (a zwłaszcza czytelniczek) 12+, z drugiej niestroniący od scen walki komiks sci-fi. Atrakcyjny mariaż fantasy i nowoczesnych technologii  – średniowieczni bohaterowie umieszczeni w świecie wynalazków i nowoczesnej broni radzą sobie znakomicie i zdają się nie mieć większych problemów z dostosowaniem do zmiennych okoliczności. Można użyć tradycyjnego miecza albo niebezpiecznego miotacza, pójść na miejskie targowisko albo zamówić pizzę. Łotr Ballister Czarneserce i obdarzona magiczną mocą zmiennokształtna nastolatka Nimona mają w tym szalonym świecie świecie swoją szczególną misję. 

Para bohaterów tworzy wyjątkowo zażyłą, przyjacielską relację, w której humor słowny gra pierwsze skrzypce, a magia pozwala zrealizować niemal każdą zaplanowaną akcję. Jako swojego przeciwnika mają wszechwładny Instytut Porządku Publicznego i Bohaterstwa, który tylko z nazwy pozostaje szlachetny, a wśród jego członków sir Ambrozjusza Złotobiodrego, który tylko pozornie jest największym wrogiem Czarnegoserca.

N.D. Stevenson bardzo ciekawie wykorzystuje postać Nimony, małej buntowniczki o nieograniczonych mocach, przebiegłej naturze i tajemniczej przeszłości, by banalną historię walki dobra ze złem, przekuć w inteligentną, pełną zwrotów akcji intrygę. Nimona raz jest nastoletnią łotrzycą, to znów smokiem ziejącym ogniem, albo ptakiem, który przez nikogo nie zauważony potrafi umknąć z niebezpiecznej sytuacji.

Graficznie komiks nie wyróżnia się szczególną oryginalnością. Jest czytelny i dynamiczny, co w przypadku młodszych czytelników traktuję jak duży atut. W porównaniu z kapitalnymi dialogami pozostaje jednak nieco w tyle. Również zakończenie przynosi umiarkowaną satysfakcję i aż się prosi przyjemny sequel. Biorąc jednak pod uwagę siedem lat, które upłynęły od amerykańskiej premiery tytułu oraz właśnie powstająca druga część filmu, raczej trudno się spodziewać, żeby ta premiera miała dojść do skutku.