4/29/2022

Gra o spadek


 Gra o spadek (Westing Game), Ellen Raskin, tł. Emilia Kiereś, Kropka 2022.

Kultowa powieść dla dzieci, która w 1979 roku zdobyła prestiżową nagrodę - Newberry Medal, przyznawaną corocznie przez stowarzyszenie amerykańskich bibliotekarzy twórcom najlepszej literatury dla najmłodszych, ukazuje się w Polsce po raz pierwszy. Tłumaczenie Emilii Kiereś zachwyca bogatą polszczyzną oraz udaną strategią przekładu zawiłej zagadki słownej. Choćby dla niego, warto sięgnąć po tę powieść. A co w środku? Posłuchajcie o panu Westingu i jego grze.

Rzecz ma miejsce w ekskluzywnym apartamentowcu "Wieże Zachodzącego Słońca" położonym na odludnym wybrzeżu jeziora Michigan. 6 mieszkań i dwunastu barwnych lokatorów-spadkobierców zaproszonych przez domniemanego nieboszczyka-milionera Sama Westinga do udziału w osobliwej grze. Kto spośród nich, korzystając z przygotowanych zestawów wskazówek, wyśledzi zabójcę Westinga, ma szansę zdobyć całą fortunę denata. Westing dzieli mieszkańców wież na dwuosobowe zespoły, które przystępują do ostrej rywalizacji.

Ellen Raskin koncentruje uwagę czytelników na bogatych portretach psychologicznych, jak rasowy dochodzeniowiec, grzebiąc w ich przeszłości, relacjach, nietypowych nawykach i ukrytych problemach. Atmosfera jest gęsta, a poczucie zagrożenia związane z obecnością mordercy podsycają niespodziewane wybuchy, które u kilku osób powodują pewne obrażenia. Tymczasem tylko uważna lektura jest w stanie doprowadzić nas do rozwiązania zagadki, zanim zrobią to bohaterowie. Krawcowa, lekarz, sędzia, sekretarka, szef restauracji, nastolatka, odźwierny, chłopak na posyłki - kalejdoskop postaci jest tak różnorodny i bogato opisany, że chcąc nie chcą dajemy się zwieść delikatnej siateczce intryg, często gubiąc się w niuansach.

Mam zresztą poczucie, że skala problemów osobistych z jakimi borykają się bohaterowie (alkoholizm, samotność, rozgrywki małżeńskie, rasizm), nie przystaje do potrzeb i zainteresowań czytelników 9+, do których teoretycznie adresowana jest powieść. Kiedy czytałam, myślałam o nastolatkach 13+, które mogłyby docenić wyrafinowaną problematykę postaw i metamorfozy bohaterów, a potem sięgnąć po książkę, kolejny i kolejny raz, żeby nacieszyć się aluzjami, którymi autorka faszeruje powieść jak drożdżowe ciasto rodzynkami.

"Gra o spadek" to książka na wskroś amerykańska, o czym przekonujemy się jednak dopiero po zakończeniu lektury, gdy poznajemy rozwiązanie zagadki. Być może dlatego, powieść od czterdziestu lat cieszy się niesłabnącą popularnością jako lektura szkolna i bywa wskazywana jako idealna książka do czytania w Dzień Niepodległości. Jednocześnie pojawiają się głosy, że kwestie społeczne, takie jak różnorodność kulturowa czy niezależność kobiet, nakreślone są w sposób krzywdzący i stereotypowy. 

"Liczy się nie to, co macie, lecz to, czego Wam brakuje" - powtarzana jak mantra wskazówka Sama Westinga pozostaje pięknym, niepisanym mottem książki.

4/21/2022

Psyjaciele


 Psyjaciele, Marcin Kozioł, il. Marcin Minor, Bumcykcyk 2022.

Po samej okładce trudno się domyśleć, że to nie żaden atlas psich ras, ale książka o psach celebrytach oraz o ich słynnych właścicielach. Fabularyzowane historie w pierwszoosobowej, czworonożnej narracji zabierają nas do domów znanych osobistości. Tych sprzed 100 i więcej lat.

Markiz - pies Fryderyka Chopina, Dolar - seter podróżnika Leopolda Janikowskiego, Wykop jamnik Sienkiewicza, Puk - doberman Stefana Żeromskiego, Dorek pies Piłsudskiego i Boby - ratlerek Olgi Boznańskiej. Muszę przyznać, że pomysł na uczynienie bohaterami książki takiej psiej śmietanki od początku wydał mi się bardzo kuszący. Marcin Kozioł bierze na warsztat autentyczne wątki z życia znanych postaci i ich psów, by z dużym wdziękiem  i rozmachem opowiedzieć o szczerej przyjaźni i pokazać nieco bardziej ludzką twarz pomnikowych bohaterów. 

Wyruszamy w podróż statkiem do Kamerunu, komponujemy słynnego walca, dołączamy do Towarzystwa Opieki nad Zwierzętami, nagrywamy głos Marszałka na czarnej płycie, a na koniec trafiamy do pracowni malarskiej, w której zwierzęta zdają się rządzić na całego. Mimo zabawnej i nieco naiwnej psiej perspektywy opowiadań, Kozioł nie traci z oczu ludzkich bohaterów i z dużą starannością odmalowuje ich portrety, nie rezygnując przy tym z naukowej skrupulatności autentycznego badacza.

Za projekt okładki i ilustracje do zbioru opowiadań odpowiada Marcin Minor. Znany z baśniowych, często surrealistycznych ilustracji, tym razem poddał się surowej dyscyplinie źródeł historycznych i stworzył zestaw ciepłych portretów i scen sytuacyjnych, które precyzyjnie oddają koloryt epoki i fizjonomię ludzkich i zwierzęcych postaci. Wizualnie zaskoczył mnie jedynie nietypowy font tekstu, nieco gruby i ciążący do dołu. Po chwili skojarzył mi się jednak z krojem dla dyslektyków, który można wybrać, czytając ebooki na czytniku. To świetny ruch w kierunku czytelności tekstu. Zagraniczni wydawcy często podążają tym tropem, w Polsce to nadal nieobecny trend.

"Psyjaciele" to książka pretekst do opowiedzenia o polskiej kulturze i historii, ale też ukłon w stronę miłośników zwierząt i okazja do pokazanie tej nieco bardziej wrażliwej strony ludzkiej natury.

 








4/13/2022

Jasny gwint

 

Jasny gwint, Marcin Szczygielski, il. Magda Wosik, Bajka 2022.

Chciałoby się powiedzieć: nareszcie ostatni tom Majki. Wszak od premiery "Czarownicy piętro niżej", czyli pierwszej części warszawsko-szczecińskiej serii, minęło właśnie dziewięć lat. To dużo jak na powieść dla młodszych szkolniaków, które przez ten czas zdążyły już niepostrzeżenie wkroczyć w dorosłość. A mimo to z Mają, ciabcią i resztą magicznej hałastry żegnać się wcale nie jest tak łatwo.

Szczygielski w siódmym tomie może wreszcie odkryć wszystkie karty, a czytelnicy bez cienia podejrzliwości mogą krzyknąć: sprawdzam! Na rozwiązanie misternie uplecionej intrygi czekaliśmy już od kilku tomów, wciąż łudząc się, że tym razem wreszcie poznamy prawdę. Złamanie klątwy dziewiątych urodzin doprowadziło wprawdzie do rozwiązania zagadki zaginionego rozumu Niny, ale dopiero w "Jasnym gwincie" Majka łapie oczko w kobiercu czasu, uwalnia ciotki zakleszczone w przeszłości i odnajduje zaginionego męża Niny.

Kiedy już stajemy oko w oko z rozwiązaną zagadką, nie pierwszy raz pojawia się zaskakująca konstatacja, że w tej serii przecież nie o samą tajemnicę chodzi, lecz raczej o sposób jej odkrywania. Recepcja narracji prowadzi nas przez zakamarki podróży w czasie i przestrzeni, które generują wciąż nowe, nawarstwiające się zapętlenia i zmiany. W "Jasnym gwincie" jest ich tak dużo, że pod koniec książki sama Majka traci orientację, a co dopiero czytelnik. Ale to właśnie czytelnik musi najpierw przeanalizować bieg zdarzeń, a potem całą intrygę spiąć w całość tak, żeby cieszyć się finałem.

Wygląda na to, że autor podarował nam serię, którą z powodzeniem można czytać wielokrotnie, wciąż odkrywając smaczki świata przedstawionego, ale też pozwalającą podjąć kolejną próbę rozpracowania skomplikowanej intrygi. Oglądamy Warszawę owładniętą ideą chorej dyktatury, zaglądamy do średniowiecznego Szczecina, jedziemy windą z Marleną Dietrich, czekamy w napięciu na relację live z trzęsienia ziemi, ale dopiero w kontekście podróży czasoprzestrzennej, która tak naprawdę zaczyna się już w pierwszym tomie, możemy docenić wszystkie niuanse powieści. Przyjemność z lektury wynika nie z samej kulminacji głównego wątku, ale z zachwytu nad misterną konstrukcją całej serii oraz z radości obcowania z bohaterami.

Szczygielski nie byłby sobą, gdyby nie zostawił otwartej furtki do kolejnych przygód Mai. Jeśli powstaną, sięgnę z przyjemnością. Podobnie towarzysząca mi w lekturze rówieśniczka głównej bohaterki.

recenzje poprzednich tomów:
- Czarownica piętro niżej
- Tuczarnia motyli
- Klątwa dziewiątych urodzin
- Pomylony narzeczony
- Co jedzą czarownice?

 

4/01/2022

Books, Bücher, Libros, Livres // marzec 2022

 


The Boy with Flowers in His Hair (Chłopiec z kwiatami we włosach)
Jarvis
WalkerBook, 32 s.
wiek odbiorcy: 3+


 

David to chłopiec z kwiatami we włosach. Jest słodki i delikatny jak płatki na jego głowie. Kwiaty Davida zaczynają jednak więdnąć: spada jeden płatek, potem kolejne. Najlepszy przyjaciel jest razem z nim. Dzięki życzliwości i kreatywności znajduje nawet sposób na to, jak przywrócić Davidowi jego utracony wygląd. Pięknie zilustrowana historia o byciu przy kimś, gdy jest on najbardziej bezbronny.








All from a Walnut (Na początku był orzech)
Ammi-Joan Paquette, il. Felicita Sala
Abrams Books for Young Readers, 40 s.
wiek odbiorcy: 4+

Wzruszająca, wielopokoleniowa opowieść o miłości, rodzinnych korzeniach i cyklu życia. Pewnego ranka Emilia znajduje orzech włoski, który dla dziadka staje się impulsem do opowiedzenia historii swojej podróży za ocean w poszukiwaniu nowego domu, z zaledwie jedną małą torbą i orzechem w kieszeni.


- Posadziłem moje małe drzewko na dobrej glebie, aby rosło tu na zawsze.
- Na tym podwórku? Pójdziemy zobaczyć?

Krok po kroku dziadek uczy Emilię, jak pielęgnować własną sadzonkę. Ale podczas gdy jej mały orzech rośnie, dziadek zaczyna zwalniać ― aż pewnego smutnego dnia Emilia musi się pożegnać. Sadzonka Emilii wygląda tak, jakby podzielała uczucia dziewczynki, ale wie, co trzeba robić.

Sentymentalna opowieść autorstwa uznanych autorek Ammi-Joan Paquette i Felicity Sala jest przejmującym przypomnieniem, że najlepsze rzeczy rosną z czasem ― i nawet gdy ich już nie ma, te, które kochamy są zawsze częścią nas.

 



Picturebook Makers (Mistrzowie picturebooków)
Sam McCullen
Thames & Hudson
260 s. 

Co zawiera się w przestrzeni między słowami a obrazem? Jak rozwijają się historie? Co dzieje się między pierwszym szkicem a ukończeniem picturebooka?


Dwunastu najlepszych współczesnych twórców książek obrazkowych hojnie dzieli się swoimi doświadczeniami, wyzwaniami, wątpliwościami, szkicami, ilustracjami i bezcennymi spostrzeżeniami na temat procesu ich tworzenia. Pokazują jak złożona i czasochłonna jest praca, która odbywa się za kulisami, w służbie opowieści i czytelnikowi.

Inspirujące źródło wiedzy o książkach obrazkowych dla wszystkich zainteresowanych tą wyjątkową i dynamiczną formą sztuki. Redaktorem książki jest Sam McCullen, który prowadzi blog Picturebook Makers i platformę Picturebook Makers dPICTUS.

PICTUREBOOK MAKERS ujawnia ogromny potencjał twórczy książki obrazkowej i pokazuje wybitne książki obrazkowe i ich twórców.

Występują: Jon Klassen, Kitty Crowther, Beatrice Alemagna, Shaun Tan, Eva Lindström, Blexbolex, Chris Haughton, Suzy Lee, Bernardo P. Carvalho, Isol, Manuel Marsol i Johanna Schaible.

 




I Am Not An Octopus (Nie jestem ośmiornicą)
Eoin McLaughlin, il. Marc Boutavant
Walker Books, 32 s.
wiek odbiorcy: 3+ 


Terry nie jest ośmiornicą. Jest zwykłym facetem z kilkoma dodatkowymi ramionami. Tak, kocha tuńczyka i tak, chciałby odwiedzić Wodny Park Rozrywki "Super Ośmiornica". Ale ośmiornice żyją w morzu. A Terry boi się wody. Może powinien nauczyć się pływać? Bardzo głupia historia o byciu odważnym, stawianiu czoła własnym lękom i akceptowaniu tego, kim naprawdę jesteś.







La zuppa Lepron (Zupa Lepron)
Giovanna Zoboli, il. Mariachiara Di Giorgio
TopiPittori, 48 s.
wiek odbiorcy: 3+


Pan Lepròn jest najlepszym kucharzem na świecie. Żadne leśne zwierzę nie potrafi wyjaśnić, dlaczego jego zupy są tak dobre i gdzie leży ich sekret. Pewnego dnia Lepròn otwiera fabrykę, w której słynna zupa o tej samej nazwie gotuje się w garnkach dzień i noc, a następnie jest pakowana i wysyłana na cały świat. Okazuje się, że sukces jest jednak zagrożony.









O gnu e o texugo — Está a chover (Gnu i borsuk. Pada deszcz)
Ana Pessoa, il. Madalena Matoso
Planeta Tangerina, 56 s.



Gnu i borsuk spotkali się już jakiś czas temu w pewien wietrzny dzień.
Tym razem pada deszcz! Ale co może być lepszego od picia herbaty i grania w karty z przyjacielem, gdy na zewnątrz pada?
Najpierw przetasuj: szu, sza, szu…
Potem rozdaj: plask, plasku, plask…
Ale co teraz? Jak grać w karty, kiedy nie wiesz, jak grać w karty? Czy można coś na to poradzić? Gnu i borsuk znajdą sposób, a może nawet zaproszą Cię do wspólnej zabawy.