4/24/2018

Awantura o kapcie



Awantura o kapcie, Jan Wilkowski, il. Janusz Stanny, Warstwy 2018.

Oto książka, za której zakupem od początku lobbowała Sadzonka.  Skusiła ją okładka z ekranu mojego laptopa. Potem jeszcze kilka razy wypatrzyła "Awanturę" w innych miejscach, wreszcie kupiliśmy.

Z "Awanturą o kapcie" rzecz jest zresztą ciekawa. Książka jak widać wabi znaną i lubianą kreską Janusza Stannego, tymczasem o Janie Wilkowskim pewnie mało kto słyszał. Premiera pierwszego wydania miała miejsce w 1968, czyli w tym samym roku, w którym z ekranów polskiej telewizji zszedł reżyserowany przez autora  serial teatralny o Uli z 1 b. Jan Wilkowski zagrał w nim rolę dziadka, a towarzyszyła mu lalkowa dziewczynka Ula. Istnieją powody, żeby przypuszczać, że popularność telewizyjnej bajki wpłynęła na powołanie do życia książkowej pierwszoklasistki.

Jan Wilkowski był już wtedy niezwykle cenioną i rozpoznawalną postacią w świecie teatru. Od 1951 roku sprawował funkcję dyrektora artystycznego Teatru Lalka w Warszawie. Scenarzysta, reżyser, aktor, uznawany za talent sam w sobie, niezwykle wszechstronnie ogarniający całą przestrzeń spektaklu i potrafiący samodzielnie ją zagospodarować. Przez lata ściśle współpracował  ze scenografem Adamem Kilianem. To dzięki ich odważnej i bezkompromisowej walce o wysokie standardy artystyczne i merytoryczne przedstawień, scena podupadającego Teatru Lalka (do lat  50. funkcjonującego pod nazwą Teatr Niebieskie Migdały), nie uległa likwidacji.

Książka ma kształt uproszczonego scenariusza teatralnego złożonego z dialogów i didaskaliów. Żeby dobrze go przeczytać na głos, trzeba wejść w jego rytm, oswoić się z dynamiką, nauczyć się różnicować głosy. Już przy drugim czytaniu tekst odwdzięcza się swoim nieco starodawnym urokiem i zabawną, nienachalną fabułą. Z ciekawości poszukałam w Internecie archiwalnych nagrań "Uli z 1b". Niestety trudno dociec, czy tekst książki znalazł się w którejś z trzech serii o perypetiach Uli. Ciekawie jednak spojrzeć na samego Wilkowskiego, a zwłaszcza na to, jak bardzo uważny i autentyczny jest w traktowaniu swej lalkowej partnerki. Ten autentyzm pobrzmiewa również w pełnych życia książkowych dialogach.

Od strony wizualnej jak zwykle perfekcyjnie. Przychodzi mi do głowy, że odręczne pismo Stannego umieszczone w didaskaliach jest równie wyrazistą wizytówką jak współczesne autografy Olivera Jeffersa. Uwielbiam to, jak przełamuje strukturę tekstu na stronie.Tusz i pastele plus świetna, nieoczywista kompozycja, dają efekt świeżości nawet po tak wielu latach.

Sadzonka nie rozczarowała się zawartością książki i bez pudła przywołała "Wędrówki pędzla i ołówka". Choć problem worka z kapciami jest dla nas nieco abstrakcyjny, kwestia szukania zagubionych gdzieś kapci już wcale nie.





4/11/2018

Ja, Jonasz i cała reszta


Ja, Jonasz i cała reszta, Anti Saar, il. Alvar Jaakson, tł. Anna Michalczuk, Wydawnictwo Widnokrąg 2018.


Nie pamiętam kiedy ostatnio spotkałam się z tak żywymi i spontanicznymi wybuchami śmiechu podczas czytania książki Sadzonce. Śmiechu, który co lepsze udziela się również czytającemu dorosłemu. 

Anti Saar proponuje czytelnikom odwiedziny w estońskiej rodzinie, żeby dowiedzieć się "jak się u nas robi" przeróżne rzeczy. Lekka konwencja pamiętnika przedszkolaka, zgrabnie imituje monolog kilkulatka, ale w bardzo kontrolowany sposób pozostaje w granicach języka literackiego. Efekt przerósł oczekiwania, bo pewnie nie raz spotkaliście się już pewnie z nieudolnymi autorskimi próbami wejścia w buty małego dziecka, które kończyły się kompletnym fiaskiem. Na szczęście książka ma w zanadrzu coś więcej niż tylko udaną komedię pomyłek, która sprawia, że niektóre fragmenty bez żadnych dyskusji trzeba koniecznie przeczytać dwa razy, bo przecież przeczytanie raz będzie ogromną stratą dla tak udanego żartu.

"Ja, Jonasz i cała reszta" stała się pretekstem do opowiedzenia dzieciom o Estonii, ale bynajmniej nie o zabytkach i historii, ale o byciu estońskim dzieckiem. W praktyce mamy okazję posłuchać trochę o estońskiej rodzinie, co robi w wolnym czasie, jak dzieli się obowiązkami, jak żyje z sąsiadami, je, podróżuje, świętuje Adwent. To pewnie kwestia dość bliskiego sąsiedztwa i podobnych kolei powojennej historii, że w Tallinie dzieci żyją w sumie podobnie jak w Polsce. Autorzy poszerzają jednak nieco perspektywę umieszczając co jakiś czas kody QR odnoszące do zdjęć lub stron o Estonii. Mam często problem z takimi odnośnikami, bo nie lubię przerywać czytania. Sięganie po telefon, skanowanie kodu i oglądanie lub czytanie treści w telefonie często wyrywało nas z toku fabuły, dlatego nie zawsze korzystaliśmy z napotkanych kwadracików. Efekt pracy autorów to fabularyzowana książka non-fiction o bardzo nienarzucającej się formule. Pozwala uzupełniać informacje w swobodny sposób i naprawdę daje się lubić.

Na koniec słowo o warstwie graficznej, która też łamie konwencję, bowiem czarno-biało-pomarańczowe rysunki można sobie... pokolorować. Sadzonka chyba nie uwierzyła, bo najpierw pojawiła się na jej czole charakterystyczna zmarszczka zdziwienia, potem dwa razy spytała czy na pewno, a na koniec zostawiła obrazki w spokoju, bo przecież nie rysuje się po książkach.









4/09/2018

Święta Faustyna


Święta Faustyna, Krzysztof Kopciński, il. Dorota Łoskot-Cichocka, Muchomor 2003

Wczoraj obchodziliśmy w Kościele Katolicki Niedzielę Miłosierdzia Bożego, czyli dzień w szczególny sposób poświęcony św. Faustynie i Jezusowi Miłosiernemu, uwiecznionemu na obrazie z charakterystycznym napisem "Jezu ufam Tobie". Stąd dzisiaj krótki wpis z książkową przypominajka z muchomorowej serii Święci. Od premiery "Świętej Faustyny" dzieli nas 15 lat. Pamiętam jak bardzo wyróżniała się na półce w księgarni, pośród ówczesnej oferty książkowej i tym bardziej cieszę się, że z perspektywy dzisiejszego rynku książki jest nadal świeża i przyciąga uwagę. Muchomor wydał trzy tytuły w tej serii. W sprzedaży jest jeszcze "Święty Mikołaj". Na "Świętego Franciszka" i "Świętą Faustynę" można polować na internetowych aukcjach. Trochę jednak żal, że po tylu latach literatura religijna dla dzieci nie zrobiła kroku dalej i książek tak pięknych edytorsko próżno szukać w księgarniach. Mam problem ze zdiagnozowaniem przyczyny. Przaśna estetyka wciąż miesza się z kiczem, jakby tradycja sztuki religijnej zupełnie nie miała znaczenia. Szukam przyczyny w narodowych kompleksach, zepchnięciu wiary do kościelnej kruchty lub małych wspólnot rozsianych po parafiach i ośrodkach duszpasterskich. Tymczasem w naszym wierzącym domu próżno szukać półki z literaturą religijną dla dzieci. Mamy takich książek zaledwie kilka. Siłą rzeczy dużo opowiadamy i nawet 5-letnia Sadzonka nieźle radzi sobie ze słuchaniem, rozumieniem i interpretowaniem Ewangelii. Czy jest szansa na zmianę? Na usta ciśnie mi się: Jezu ufam Tobie. ;)




4/03/2018

Books, Bücher, Libros, Livres // marzec 2018



W marcowym zestawieniu książek z zagranicy mam swojego faworyta. Książkę o niewidomym Czerwonym Kapturku wydała wprawdzie szwedzka oficyna, ale właściwym krajem pochodzenia są tym razem Chiny. Żałuję, że tak rzadko mamy w Europie okazję sięgać po książki azjatyckich autorów. Debiutancki picturebook Han Xu, bardzo obiecująco reinterpretuje kanoniczną baśń. W 2016 "Niewidomy Czerwony Kapturek i wilk" otrzymał nominację do prestiżowej chińskiej nagrody przyznawanej najlepszym książkom obrazkowym, Feng Zikai Chinese Children's Picture Book Award. Uwagę zwraca również niemiecki picturebook "Wizyta", stworzony na bazie fotografii wykonanej uprzednio przez autorkę makiety mieszkania. Niesamowite wrażenie robi gra światłem, choć sam pomysł na fabułę wydaje się już nieco wtórny. W zestawieniu znalazł się również książka obrazkowa w opracowaniu graficznym zupełnie w Polsce niedocenionej Alison Jay i oczywiście nie mogło zabraknąć miejsca dla najnowszej Duni.

Blinda Rödluvan och vargen (Niewidomy Czerwony Kapturek i wilk)
Xu Han, Chin Lit, 48 s.
wiek: 3+


Nadszedł dzień urodzin babci. Czerwony Kapturek rusza przez las, żeby złożyć jej życzenia. Ponieważ jest niewidomy, musi pytać o drogę.

Baśń o "Czerwonym Kapturku" w interpretacji chińskiej autorki Xu Han, po raz pierwszy wydana w Europie nakładem szwedzkiego wydawnictwa Chin Lit, dotyka tematu niepełnosprawności. Czerwony Kapturek przemierza las z pomocą zmysłów: słuchu, węchu i dotyku. Ostatecznie na swojej drodze spotyka również wilka..












Lycklig den som Dunne får (To szczęście, że Dunia może)
Rose Lagencrantz, Bonnier Carlsen, 187 s.
wiek: 6+


Szósty tom popularnej szwedzkiej serii o przygodach Duni, przetłumaczonej na ponad dwadzieścia języków.
Co robisz jeśli jeden z twoich najlepszych przyjaciół mieszka w innym mieście a dorośli nie mogą dotrzymać obietnicy? Musisz zorganizować coś na własną rękę.

Tata Duni wyjeżdża do Rzymu i nie zabiera jej ze sobą. Dunia jest smutna, ale i tak wolałaby raczej pojechać do Norrköping, gdzie mieszka jej najlepsza przyjaciółka Frida. Niestety, nikt nie bierze tego pod uwagę. W zamian za to, zostaje pod opieką babci i dziadka w Hjorthagen. "Czy jest ktoś, kto może mnie zawieść do Norrköping?" - zastanawia się. Ani babcia, ani dziadek nie mogą pojechać z Dunią. "Czy myślisz Duniu, że możesz pojechać sama?" - pyta babcia.







The Wild Robot Escapes (Dziki robot ucieka)
Peter Brown, Little, Brown Books for Young Readers, 288 s.
wiek: 8+


Zagubiona na odległej, dzikiej wyspie robocica Roz, zaadaptowała się do nowych warunków, ucząc się przetrwania od dzikich zwierząt. Czy z równym powodzeniem poradzi sobie w cywilizowanym świecie i czy odnajdzie drogę do domu?

Kontynuacja bestsellerowej książki wielokrotnie nagradzanego autora i ilustratora Petera Browna, "The Wild Robot", opowiadającej o zderzeniu natury i technologii. Chwytająca za serce i pełna akcji powieść, która prowokuje do myślenia.















A Lady Has the Floor: Belva Lockwood Speaks Out for Women's Rights (Kobieta zabiera głos: Belva Lockwood mówi o prawach kobiet)
Kate Hannigan, il. Alison Jay, Highlights, 32 s.
wiek: 7+



Aktywistka Belva Lockwood nigdy nie przestała zadawać sobie pytania: czy kobiety nie zasługują na to samo co mężczyźni? Miała wielkie marzenia i nie pozwoliła nikomu stanąć na swojej drodze - ani ojcu, ani przepisom szkoły, a nawet Sądowi Najwyższemu Stanów Zjednoczonych. Myślała o równych prawach dla kobiet w klasie, sali sądowej i polityce. Na swojej drodze do sprawiedliwości i równości, jako pierwsza kobieta ubiegała się o fotel prezydenta Stanów Zjednoczonych.

Przykuwający uwagę, biograficzny picturebook zainspirowany życiem Lockwood, kobiety, która nie bała się zabrać głos i wyrazić swojego zdania.










Der Besuch (Wizyta)
Antje Damm, Moritz Verlag, 36 s.
wiek: 4+


Eliza jest strachliwą, nietowarzyską kobietą. Boi się nawet drzew. Kiedy pewnego dnia, przez otwarte okno, do jej pokoju wpada papierowy samolot, przez całą noc nie może zmrużyć oka. Następnego dnia do drzwi puka Emil - chłopiec w czapeczce baseballowej. Szuka swojego samolotu, a na dodatek potrzebuje do ubikacji. W ciągu chwili Eliza staje przed zupełnie nowym wyzwaniem i niespodziewaną zmianą w swoim życiu.

Antje Damm stworzyła makietę mieszkania, wstawiła do niej wycięte z papieru figurki, pokolorowała, oświetliła, a na koniec sfotografowała. Efekt jest zaskakujący!















The 1000-year Old Boy (1000-letni chłopiec)
Ross Welford, HarperCollins Children's Books, 400 s.
wiek. 9+


Istnieją opowieści o ludziach, którzy chcą żyć wiecznie. To nie jest jedna z nich. To historia kogoś, kto chce przestać...

Alfie Monk jest jak każdy prawie dziesięcioletni chłopak - z tą różnicą, że ma tysiąc lat i pamięta inwazję Wikingów na Anglię. Oczywiście nikt mu nie wierzy. Kiedy wszystko co Alfie zna i kocha ginie w ogniu, a współczesny świat się rozpada, chłopak rozpoczyna misję odnalezienia przyjaźni, akceptacji i innego sposobu życia. Upewnienie się, że kiedyś wreszcie umrze, stanie się warunkiem sukcesu.











* Zamieszczone opisy książek oraz zdjęcia pochodzą z materiałów wydawców. Tłumaczenie: Mała czcionka.