Książka o narkotykach. Nieporadnik, Boguś Janiszewski, il. Max Skorwider, Agora 2024.

I znowu Janiszewski i Skorwider łapią gorący temat, i znowu ja kibicuję i wołam: super! Kontynuacja serii "To, o czym dorośli ci nie mówią" tym razem pod egidą wydawnictwa Agora. Co tu dużo gadać: ta książka uzależnia.

Ponad 200 stron o narkotykach wciągnęłam jak świeży towar. Zielona w temacie wykazałam szczery zapał debiutanta. Moja rodzina w tym czasie z powątpiewaniem obstawiała zakłady, kiedy mi się znudzi. Nie znudziło się i muszę powiedzieć, że dało też porządnego kopa wiedzy, którą teraz należałoby jeszcze skutecznie uporządkować. 

Janiszewski jak zwykle startuje z dobrym researchem, a świetnie przygotowany temat podpiera przystępnym językiem. Pisze jak ktoś, kto zna się na rzeczy, a nie metodą kopiuj wklej z mądrego poradnika. Nie grozi czytelnikowi palcem, ale też żadnych kwestii nie owija w bawełnę. Stara się być autentyczny oraz profesjonalny zarazem i chyba jak zwykle osiąga ten zamierzony złoty środek.

Zwarty tekst urozmaicają krótkie komiksowe scenki napisane specyficznym slangiem. To charakterystyczne dla tej książki, że oprócz specjalistycznej wiedzy pojawia się też cały zasób około dilerskiego słownictwa, którego autentyczności nie potrafię jednak zweryfikować. 

Książka podzielona jest na kilka kapiących wiedzą działów. Zaczynając od rodzajów i pochodzenia narkotyków, przesuwamy się w kierunku mechanizmów uzależnień, aż wreszcie czeka na nas opasły rozdział o typach narkotyków, z drobiazgową wiedzą o sposobie ich działania oraz skutkach ubocznych. Janiszewski pisze obrazowo i wyjątkowo przekonująco. Momentami warto zrobić sobie przerwę od nadmiaru wrażeń – czytelniczych, ale silnie działających na wyobraźnię. Na koniec jeszcze atrakcje z oddziału toksykologii i sporo praktycznych porad, co zrobić, gdy się już wpadło.

Nieporadnik wcale nie okazał się  nieporadny, wręcz przeciwnie – ma zadatki na skutecznego agenta do zadań specjalnych. Warto go mieć na półce.

 Inne tytuły Bogusia Janiszewskiego i Maksa Skorwidera:

• Wirus i inne drobne ustrojstwa
• Mury 
• O, choroba! 

 Jestem Rose, Mel Darbon, tł. Katarzyna Makaruk, Dwie Siostry 2024.

"Jestem Rose" – debiutancki tytuł brytyjskiej pisarki Mel Darbon o perypetiach dziewczyny z zespołem Downa zdobył nominację do Carnegie Medal i znalazł się na Honorowej Liście IBBY. Mocna proza z dobitnym przesłaniem antydyskryminacyjnym, ale też ważnym pytaniem o granice osobiste i siłę uczucia.

Pierwszoosobowa narracja bez przygotowania wrzuca nas w kołowrotek myśli głównej bohaterki. Wokół naprawdę dużo się dzieje, i szybko. Zbliżają się Święta, ulubiona terapeutka wyjeżdża na dłużej i nie wiadomo, kiedy wróci, a Jack kolejny raz pakuje się w kłopoty i musi opuścić ośrodek. Rose nie jest już dzieckiem. Ma chłopaka, którego kocha i z którym chce założyć rodzinę. Jeśli tylko tata zaakceptuje jej związek i zrozumie, że Jack wcale nie jest zły.

Gdy tylko Rose podejmuje decyzję, by wyruszyć za Jackiem, Mel Darbon funduje czytelnikom specyficzną powieść drogi, wyznaczoną trasami londyńskiej kolejki i nietypowych spotkań, które stają się udziałem głównej bohaterki. Pełna niewinności perspektywa patrzenia nastoletniej Rose zderza się z brutalną rzeczywistością i ludzką bezwzględnością. Zapomnijmy o uroczej opowieści i świecie otwartym na inność. "Jestem Rose" to powieść, która wzrusza, szokuje i daje do myślenia.

Autorka z dużym talentem oddała sposób formułowania wypowiedzi osoby z zespołem Downa, ale równie dużo uwagi poświęciła językowi niepełnosprawnego intelektualnie Jacka.  Zadaniu sprostała również tłumaczka, Katarzyna Makaruk. Polski przekład jest autentyczny i językowo zgrabny. Mimo że miejscami książka trochę się wlecze, a wydarzenia tracą na wiarygodności sama Rose do końca pozostaje przekonująca.

Moja przyjaciółka Nore, Elisabeth Karin Pavón Rymre-Rythén, tł. Anna Alochno-Janas, Feeria Young 2023.

Komiks, który powinien znaleźć się na każdej półce przeznaczonej dla nastolatków. Do przeczytania na już. O zaburzenia odżywiania, demonach tkwiących w głowie i konfrontacji z nimi, o nierównej walce i niepewnym zwycięstwie. Mimo wszystko z optymizmem.

Szczera, wnikliwa relacja o zmaganiach z anoreksją podana w przystępnej formule komiksu to zasługa osobistych doświadczeń autorki oraz jej wrodzonego talentu. Kiedy trudne przeżycia znajdują ujście w artystycznej formie, mogą przynieść wiele dobrego.

Debiutancka pozycja hiszpańskiej artystki do tematu zaburzeń odżywiania podchodzi niesztampowo. Dwie bohaterki – jedna choroba.  Gdy nastoletnia Elisabeth spotyka Nore, obietnica, że wszystkie problemy będą odtąd rozwiązywać razem wydaje się bardzo kusząca. Nore, wewnętrzny głos, który materializuje się w postaci zjawy wychodzącej z lustra, od razu skupia się na wyglądzie zewnętrznym dziewczyny i szybko wdraża swoje pomysły na "pełną kontrolę nad życiem". Odtąd ciało Elisabeth przestaje być jej własnym, a jej kontrola przybiera formę chorobliwej obsesji.

Komiksowe dymki bardzo wnikliwie zaglądają w emocje głównej bohaterki, ale z równą dociekliwością śledzą poczynania najbliższych, starania terapeutów, troskę przyjaciół, a na drugim biegunie ich: bezsilność, opieszałość i brak wyczucia. To nie jest łatwa lektura. Obarczony trudną relacją z terapii w szpitalu psychiatrycznym czytelnik może poczuć się zagrożony, zwłaszcza jeśli problem zaburzeń odżywiania zna z autopsji. Autorka zdaje się jednak stawiać na szczerość i moim zdaniem tym wygrywa tę historię. Kadry w komiksie są przejrzyste, narracja spójna, a relacja Elisabeth i Nore narysowana bardzo sugestywnie. Nie sposób nie ulec złudzeniu, że demoniczna towarzyszka istnieje naprawdę, a nie, że jest tylko wyimaginowanym alter ego.

"Moja przyjaciółka Nore" to komiks, który obowiązkowo powinni przeczytać najbliżsi osób z anoreksją, żeby lepiej zrozumieć mechanizmy tej choroby, a tak naprawdę każdy nastolatek i dorosły, który przebywa wśród osób zagrożonych zaburzeniami odżywiania. Szczególna uważność na pierwsze sygnały może uratować komuś życie. Na końcu komiksu znalazł się praktyczny poradnik oraz lista (polskich) organizacji pomocowych, do których można się zwrócić w sytuacji zagrożenia.