Bystrzak

Bystrzak, Marie-Aude Murail, tł. Bożena Sęk, Wydawnictwo Dwie Siostry 2018.

Fala światowej popularności książek spod znaku tolerancji dla inności zaczęła się gdzieś w okolicach premiery "Cud chłopaka" R. J. Palacio. "Bystrzak" powstał niemal dekadę wcześniej.

Marie-Aude Murail jest bardzo popularną i cenioną francuską autorką dla dzieci i młodzieży. Jej dorobek pisarski to około 80 tytułów. W Polsce zadebiutowała za przyczyną "Bystrzaka", dowcipnej, przystępnej i pozbawionej moralizatorskiego tonu książki o przyjaźni i braterskiej więzi, której głównym ogniwem jest psychicznie upośledzony 20-latek. Mamy zatem grupę studentów wspólnie wynajmujących mieszkanie w Paryżu, do której dołączają nastolatek Kleber i jego brat Bystrzak, skazani przez sytuację rodzinną na przedwczesną samodzielność. Obserwujemy rzeczywistość, która zmienia się diametralnie za przyczyną niecodziennego lokatora, gdy odżywają prawdziwe relacje, a życie przestaje się kręcić wyłącznie wokół imprez i przygodnych relacji.

Bystrzak nie jest wcale bystry. W swoisty sposób wykazuje cechy dużej przenikliwości i wrażliwości na potrzeby innych, czym zjednuje sobie sympatię współlokatorów. Również jako bohater to postać budząca pozytywne wibracje. Autorka buduje jego świat w oparciu o swoisty, dziecięcy, mocno zniekształcony język, którym się posługuje oraz kluczową dla książki relację z królikiem -  Panem Kickickiem. W bardzo sprawnie i dowcipnie napisanych rozmowach z upersonifikowanym pluszakiem, ujawnia się życie wewnętrzne chłopaka oraz wychodzą na jaw skrywane uczucia, fobie i marzenia.

Słabą stroną książki stanowią nieco powierzchownie poprowadzone i zbanalizowane relacje miłosne, którym, mimo szczerej sympatii do bohaterów, nie potrafiłam zaufać.  Odnoszę wrażenie, że celowo zostały wyrzucone poza margines prawdopodobieństwa, żeby uwypuklić niecodzienność głównego bohatera - fana pluszowych zabawek, playmobilów i udawanej broni, trzylatka o aparycji dorosłego mężczyzny.

Książka w 2008 roku zdobyła nagrodę Deutscher Jugendliteraturpreis. Została również zekranizowana, jednak fabuła odbiega bardzo od oryginału. Tytuł filmu nawiązuje do oryginalnego tytułu powieści - "Simpel".