1/21/2016

Kern. Wiersze dla dzieci


Kern. Wiersze dla dzieci
Ludwik Jerzy Kern
il. M. Gurowska, M. Hanulak, M. Ignerska,
A. Kucharska-Zajkowska, A. Niemierko, G. Urbańska-Macias, J. Wróblewska
Wytwórnia 2015


 Pamiętacie jak to było? 2007 rok - Wytwórnia wydaje "Tuwima. Wiersze dla dzieci". Siedem młodych, uzdolnionych ilustratorek przedstawia swój pomysł na graficzną interpretację Klasyka i bynajmniej nie brak im ani odwagi, ani rozmachu. Pośród rynkowej, poetyckiej pstrokacizny "Tuwim" Wytwórni zaczyna robić karierę. Wzbudza podziw, zaskoczenie, czasem onieśmielenie lub odrzucenie. Odzywają się głosy, że to nie dla dzieci albo wręcz przeciwnie, że wreszcie coś nowego, na miarę starej Polskiej Szkoły Ilustracji. Pojawiają się ważne nagrody. Najpierw Bologna Ragazzi Award (po raz pierwszy w historii przyznana książce z polskiej stajni wydawniczej) oraz Książka Roku 2008 Polskiej Sekcji IBBY. Rok później wyróżnienie specjalne Międzynarodowego Biennale Ilustracji w Bratysławie. Jest z czego się cieszyć. W 2010 roku, idąc za ciosem, Wytwórnia wydaje "Brzechwę. Wiersze dla dzieci". Tym razem wszyscy wiedzą czego można się spodziewać, ale pomysł jest jednak trochę inny. Projekt książki bowiem przygotowują profesorowie warszawskiej ASP (Grażka Lange, Maciej Buszewicz, Piotr Młodożeniec, Lech Majewski). Jak można się było spodziewać i tu nie obywa się bez sukcesów. "Brzechwa" otrzymuje tytuł Najpiękniejszej Książki Roku 2010 przyznany przez kapitułę Konkursu Polskiego Towarzystwa Wydawców Książek, a także wyróżnienie specjalne graficzne Książka Roku 2011, a czytelnicy nowe spojrzenie na wiersze, skrzywdzone przez często zbyt dosłowny język wizualny.

Na przełomie 2015 i 2016 roku do księgarń trafia trzeci tom poetycki Wytwórni - "Kern. Wiersze dla dzieci". I znowu za pędzle, ołówki, kredki i nożyczki chwycił pierwszy skład autorski, czyli Małgorzata Gurowska, Monika Hanulak, Marta Ignerska, Agnieszka Kucharska-Zajkowska, Anna Niemierko, Gosia Urbańska-Macias i Justyna Wróblewska, czuć jednak powiew nowego. Prawie dziesięć lat po debiucie "Tuwima", autorki wyraźnie szukają świeżych dla siebie form wyrazu. Poezja znowu otwiera drzwi dla swobodnej interpretacji graficznej, nieskrępowanej konwenansem i wiernym trzymaniem się języka tekstu, a autorki korzystają skrzętnie z tej możliwości. Po raz kolejny powstaje tomik o dużej rozpiętości technik, a mimo to artystycznie spójny. Poezja Kerna, w odróżnieniu od jego dwóch zacnych poprzedników, znana jest trochę słabiej, stąd jej odbiór nie jest obciążony nawykami i schematami, na które skazana jest ścisła czołówka klasyków. Czytelnik ze swoim świeżym spojrzeniem  daje twórcom prawdopodobnie większy kredyt zaufania i nie odbiera tak jednoznacznie łamania nienaruszalnego tabu. W wierszach objawia nam się Kern - satyryk, niezwykle bystry obserwator świata, przewrotny i dowcipny jego interpretator. Ilustratorki bezbłędnie wchodzą z nim w dialog, uwypuklając tylko zawarte już w tekście akcenty. Poezja Kerna zachęca do zabawy, bo sama w sobie jest zabawą, grą i zręczną żonglerką słowami. Dystans z jakim czytelnicy kilka lat temu podeszli do zbioru "Tuwima" ma szansę tym razem się zmniejszyć. Może "Kernowi" bliżej będzie do półki w pokoju dziecięcym.











1/08/2016

Świąteczne czytanie 2015


Długa cisza w eterze nie była świadomym wyborem. Zawdzięczacie ją mojemu świątecznemu rozkojarzeniu. Zwyczajnie, router z wi-fi nie został spakowany na czas do torby i nie pojechał z nami na poświąteczny odpoczynek. Na szczęście pokaźny zapas książek znalazł się w bagażniku, a i czasu na czytanie było z oczywistych względów o wiele więcej niż ze stałym łączem w eterze.

Pojechały z nami dwie kontynuacje naszych ulubionych młodzieżowych serii, które miały premierę pod koniec roku. Jak to zwykle bywa przed lekturą "nastego" tomu, obie z Najstarszą byłyśmy pełne obaw, czy autorzy dadzą radę nas jeszcze zaskoczyć. "Felix, Net i Nika oraz (nie)Bezpieczne Dorastanie" w nietypowej okładce, pierwszy raz nie autorskiej lecz wyłonionej w konkursie, okazał się świeży, nieprzegadany i dowcipny. Jest to właściwie kontynuacja poprzedniego tomu, ale potraktowana bardzo autonomicznie. Znajdziemy tu również zgrabne nawiązanie do starszych "Felixów", co poczytuję książce na duży plus. Zagadka tajemniczego Mortena wciąż elektryzuje i daje do myślenia. Rafał Kosik wyraźnie wraca do formy po słabszym "Sekrecie Czerwonej Hańczy" i "Klątwie domu McKillianów", w których postawił na pastisz horroru.

Bardzo dobrze mają się również "Zwiadowcy". Stworzenie prequelu "Turniej w Gorlanie", wbrew moim obawom nie okazało się strzałem we własną piętę. John Flanagan jak zwykle dostojnie i bez nadmiernie szybkich zwrotów akcji, a mimo to w pełnym napięciu do ostatniej kartki, prowadzi nas przez lenna Araulenu z czasów młodości Halta. Mamy okazję po raz pierwszy zobaczyć zwiadowców ze wszystkimi ich słabościami, na dodatek działających nietypowo, w pełnym składzie jako pełnoprawna drużyna. Co więcej, można spodziewać się kolejnych prequelów, jako że "Turniej w Gorlanie" jest pierwszym tomem podserii "Wczesne lata".

Dużym (i nie chodzi mi tylko o format) zaskoczeniem okazały się "Pszczoły" Piotra Sochy. Idealna pozycja dla wszystkich pszczołologów  w wieku 7+ lub tych, którzy o pszczołach chcą się dowiedzieć wszystkiego lub prawie wszystkiego. Dodatkową umiejętnością, którą szybko będzie musiał posiąść zaangażowany, samodzielny czytelnik jest sprawna orientacja w cyfrach rzymskich. Książka pozbawiona typowej numeracji stron posługuje się numerami tablic rozmieszczonych na rozkładówkach, które bazują na klasycznej strukturze tablic encyklopedycznych. Drobny tekst umieszczony na dole strony stanowi zgrabny, choć niestety nie zawsze w pełni adekwatny komentarz do gigantycznych ilustracji. Luźne, niepodpisane rysunki czasem trudno jest odnieść do konkretnego fragmentu tekstu i na odwrót. Wielkość king size wydaje się być w tym momencie jakby ciut niewykorzystana, choć pewnie gdyby format był mniejszy, tekstu nie dałoby się łatwo odczytać. Jednego możecie być pewni: razem z "Mapami" i "Pod ziemią, pod wodą", "Pszczoły" ustawią się na półce w równym szeregu.

Bardzo sympatyczny też swego rodzaju powrót zaproponowali nam Poławiacze Pereł książką "Bahar znaczy wiosna" Agnieszki Ayşen Kaim. Pisałam już jakiś czas temu o świetnym, interkulturowym zbiorze "Opowieści spod oliwnego drzewa" poświęconym tradycji Bliskiego Wschodu. "Bahar" łączy z poprzednią książką nie tylko postać ilustratorki Nežki Šatkov, ale przede wszystkim genialny patent na książkę spinającą dwie kultury, tym razem polską i turecką, w formule legendy nawiązującej do tradycji obu regionów, ale opowiedzianej stylem zaczerpniętym ze środkowoazjatyckiego eposu. Genialna do głośnego czytania. W tej formie sprawdza się najlepiej i prezentuje wszystkie swoje walory. Przypadła równie silnie do gustu małym jak i tym dużym, rozkochanym w twórczości tureckiego noblisty Orhana Pamuka.

Na koniec została lektura zupełnie już dorosła, ale nie mogę o niej nie wspomnieć w dwóch zdaniach. Podobno nie da się zrozumieć Tove Jansson nie poznawszy jej dorosłej twórczości. I mimo że nie przepadam za opowiadaniami, "Wiadomość" przeczytałam z ogromną przyjemnością. To książka bardzo namacalna i szczera, nawiązująca do osobistych wątków z życia Tove, dająca wręcz zmysłową przyjemność obcowania ze światem bardzo realnym, zarysowanym w drobnych szczegółach i pozornych nieistotnościach. Autorka skomponowała ten zbiór opowiadań na kilka lat przed śmiercią. Osiem z nich powstało specjalnie do niego. Doskonały przekład Teresy Chłapowskiej i Justyny Czechowskiej pozwala zanurzyć się w książce po uszy i pozostać z nią jeszcze na długo po lekturze.

Ruszamy w 2016 z nowymi literackimi nadziejami. Cieszymy się na niespodzianki i nadrabianie zaległości, zarówno tych czytelniczych jak i recenzyjnych. Nowych odkryć książkowych życzymy Wam i Waszym dzieciom w nowym roku. Niech będą co najmniej tak dobre jak zeszłoroczne.