Pokazywanie postów oznaczonych etykietą komiks. Pokaż wszystkie posty
Pokazywanie postów oznaczonych etykietą komiks. Pokaż wszystkie posty
6/27/2018
Borka i Sambor. Myszy
Borka i Sambor. Myszy, Elżbieta Żukowska & Karol Kalinowski, Muzeum Początków Państwa Polskiego w Gnieźnie 2018.
Razem z Borką i Samborem udajemy się ponad tysiąc lat wstecz, do wczesnosłowiańskiej osady, rządzonej twardą ręką przez gnuśnego Popiela. W grodzie pojawia się konflikt. Obowiązkowe pobory zboża przeprowadzane przez zarządcę stają się zbyt częste i bardzo dotkliwe, a mieszkańcom zaczyna grozić głód. Jak sobie poradzą w tej sytuacji i co z tym wszystkim mają wspólnego myszy? Tymczasem wodnik, który w pierwszym tomie komiksu połknął magiczne jajo, uległ sile nieznanego czaru. Czy uda mu się odzyskać dawną postać i co się stało z wyplutym przez niego tajemniczym przedmiotem?
Elżbieta Żukowska i Karol Kalinowski kontynuują swoją opowieść, niezmiennie trzymając się historii przekazanej przez Galla Anonima. Czytelnicy poznają lepiej zasady panujące w grodzie, relacje między mieszkańcami oraz członków rodziny Piasta i Popiela. Robi się poważnie, bo na naszych oczach rozgrywa się pierwsza na polskich ziemiach potyczka o władzę. Autorzy nie pozostają jednak ślepi na potrzeby młodego czytelnika i okraszają całość niezbędną dawką przygody i starosłowiańskiej baśniowości.
Stylistycznie komiks trzyma się obranej wcześniej ścieżki. Prawdopodobnie z braku dostatecznej ilości materiału historycznego, fabuła zanadto nie przyspiesza, akcja pozostaje jednak dynamiczna dzięki dość krótkim scenom, które, żeby nie zgubić wątku, trzeba śledzić z dużą uwagą. Bywa z tym trudno, zwłaszcza że w ośmiu kadrach, grafik, kolorując lineart, pomylił kolor czapeczki Borki, ubierając ją w nakrycie głowy Sambora. Zrobiło się z tego powodu trochę zamieszania, biorąc pod uwagę, że to rezolutne rodzeństwo jest do siebie uderzająco podobne.
Dodatkowa pochwała należy się twórcom za czytelny krój pisma, który w przypadku komiksów dla najmłodszych naprawdę nie jest obojętny. Krótkie, nieprzegadane, dynamiczne dialogi dobrze się czytają, a język, mimo że lekko stylizowany, wciąż pozostaje czytelny.
Więcej o "Borce i Samborze" tutaj.
1/28/2018
Umarły las / Nieumarły las
Umarły las, Tomasz Samojlik & Adam Wajrak, Agora 2016
Nieumarły las, Tomasz Samojlik & Adam Wajrak, Agora 2017
Jeżeli podobnie jak ja, nieco z boku śledziliście dotąd poczynania ministerialnych urzędników oraz aktywistów Greenpeace, ten komiks jest właśnie dla Was. Samojlik i Wajrak zdradzają, jak to jest naprawdę z ekosystemem puszczy. Zatem czy umarły las naprawdę jest umarły?
Przyznam, że nie od razu "Umarły las" przypadł mi do gustu. Po premierze pierwszego tomu w 2016 roku chyba nawet nie doczytałam go do końca. Westernowa konwencja zupełnie nie chwyciła. W połączeniu z białowieskimi krajobrazami, całość wydała mi się dość kuriozalna. Drugi tom, wydany w kolejnym roku, przeczytałam już z Sadzonką. Wakacyjna wizyta w Białowieży pozostawiła ją w stanie absolutnej fascynacji puszczańską naturą. Mnóstwo uwagi poświęciłyśmy nie tylko komiksowej fabule, ale również przyrodniczym komentarzom Adama Wajraka, zamieszczonym pod każdym rozdziałem. Sadzonka wciągnęła się w przyrodnicze rozważania o wyższości puszczy nad lasem gospodarczym, różnicy między dziuplami a budkami lęgowymi, skutkach inwazji kornika i technikach porozumiewania się dzięciołów. Po skończeniu drugiego tomu ("Nieumarły las") była już mistrzem w rozróżnianiu poszczególnych gatunków dzięciołów, a pierwszy tom cały czas czekał jeszcze na przeczytanie. Ta odwrócona przypadkowo kolejność, poskutkowała tym, że pierwsza część, nieco słabsza niż druga, poszła nam sprawnie i bez oporów.
Mam wrażenie, że seria wiele zyskała na podwójnym autorstwie, choć początkowo miałam spore opory w stosunku do przyrodniczych komentarzy Wajraka. Jednak pomijając ciekawe, choć nietypowe jak dla komiksu popularnonaukowe przerywniki, korzyść odniósł również sam scenariusz. O ile w serii o ryjówce, cechy gatunkowe bohaterów były głównie pretekstem do opowiedzenia zmyślonej bądź co bądź historii o niezwykłym bohaterze, tutaj w ogromnym stopniu predestynują koncepcję przyrodniczych zależności, które rządzą całym scenariuszem. Jeśli nawet, tak jak mój 10-letni syn, zdecydujecie się ominąć opisy Adama Wajraka, zakres wiedzy jaką przyswoicie, będzie imponujący.
Samojlik i Wajrak wprowadzają komiks na wyższy poziom, nie tracąc jednak nic z jego nadrzędnej roli: czytanie "Umarłego lasu" sprawia przyjemność i jest rozrywką na najwyższym poziomie. Ciągle nie przekonałam się wprawdzie do westernowego motywu, ale jestem w stanie autorom wybaczyć o wiele więcej. Z nadzieją czekam więc na trzeci tom i oczywiście czwartą część "Ryjówek". A na Puszczę Białowieską i problem korników patrzę już z zupełnie innej strony.
10/17/2017
Hotel dziwny
Hotel dziwny. Przez zimę do wiosny, Florian i Katherine Ferrier, tł. Małgorzata Janczak, Kultura Gniewu 2017, 5+
Lekki, śmieszny komiks dla starszych przedszkolaków i młodszych szkolniaków. Bardzo ładnie zapełnia lukę między "Smoczkiem Loczkiem" a "Ariolem", "Panem Lisem" a "Tymkiem i Mistrzem". Może być też potraktowany jako wstępniak do lektury "Hildy", a nade wszystko starych dobrych "Muminków".
Pracownicy hotelu dziwnego co roku zapadają w sen zimowy, budząc się wraz z przybyciem Pana Wiosny. Gdy jednak pod drzwiami hotelu pojawiają się pierwsi goście, a Pana Wiosny nadal nie ma, sprawy przybierają niezbyt ciekawy obrót, a fabuła naprawdę zaczyna wciągać.
Mam poczucie, że trzymam w ręku komiks dobrze skrojony: atrakcyjny wizualnie (kolory!), z przyjaznymi bohaterami, dobrze napisanym, niezbyt trudnym scenariuszem i inteligentnym dowcipem. Jedyne co nie daje spokoju to zawieszenie historii w próżni, pewna anonimowość postaci, która broni się wyłącznie osadzeniem historii w sieci kulturowych skojarzeń. Bohaterowie jakby żywcem wyjęci z kreskówek i nordyckich mitów, niekiedy pobrzmiewają też echem Tove Jansson. O ile jednak rodzice są w stanie docenić te mrugnięcia okiem, o tyle dla dzieci mają one raczej walor pewnej niezgłębionej tajemniczości.
Czytając "Hotel dziwny" z pięciolatką miałam poczucie stąpania po zupełnie świeżym gruncie, choć nie mogę powiedzieć, że było to uczucie nieprzyjemne. Z ciekawością czekam na kolejne części serii, które mam nadzieję zdradzą więcej zakulisowych szczegółów z życia bohaterów. A jeśli nie, postaramy się to i owo dopowiedzieć sobie same. Plastyczność tego komiksu skłania wyobraźnię do bardzo intensywnej pracy.
"Hotel dziwny" to również ukłon w stronę literatury grozy, ale bez obaw, poza obecnością dwóch duchów w ścisłej czołówce bohaterów, nie natkniemy się tutaj na żadne przerażające widoki. Dopatrywałabym się tu nawet pewnej parodii horroru, ale być może moje interpretacje sięgają zbyt daleko.
9/26/2017
Borka i Sambor. Postrzyżyny
Borka i Sambor. Postrzyżyny, Elżbieta Żukowska & Karol Kalinowski, Muzeum Początków Państwa Polskiego w Gnieźnie 2017, 28 s., 8+
Polskie komiksy szturmem biorą segment literatury edukacyjnej i nie ma czemu się dziwić, bo ogromny, zaprzepaszczony od lat potencjał tkwiący w tej tematyce, w komiksowej narracji odnajduje się genialnie. Samojlik, Sowa, Butenko, Papcio Chmiel, Kalinowski i wielu innych budują na tym, co dzieci lubią i do czego nie trzeba ich zachęcać. Komiks rośnie w siłę.
Koniunkturę na komiks rozpoznali nie tylko więksi wydawcy, ale również instytuty badawcze, muzea i fundacje. Dobra, komiksowa publikacja stworzona przez znanych twórców okazuje się być również szansę na niebanalną wizytówkę. Widać nie tylko duże firmy chcą budować świadomość marki już od najmłodszych lat.
"Borka i Sambor" bierze na warsztat starosłowiańskie podania zaczerpnięte z "Kroniki polskiej" Galla Anonima. Pewnie nie przez przypadek nad warstwą graficzną komiksu zdecydował się pracować Karol Kalinowski, twórca bestsellerów "Łauma" i "Kościsko" - historii na wskroś przesyconych duchem starosłowiańskiego folkloru. Scenariusz przygotowała literaturoznawczyni Elżbieta Żukowska, która na tym polu zadebiutowała kilka lat temu zbiorem opowieści graficznych dla dorosłych "Miasto z widokiem".
Miałam pewne wątpliwości na ile ta współpraca będzie owocna. Autorzy wybrali na początek ("Postrzyżyny" zapowiedziane są jako pierwsza część serii) bezpieczną, nieskomplikowaną historię z niewielką dawką suspensu. Można się domyślać, że potraktowali tę część przede wszystkim jako okazję do zaprezentowania bohaterów i okoliczności oraz wstępnego zawiązania intrygi. W komiksie pojawia się motyw dwóch zwaśnionych klanów - Piastów i Popielidów, nawiązania do słowiańskich bóstw i legend oraz pewna doza humoru.
Na szczęście, mimo sprzyjających okoliczności, komiks nie jest nadmiernie edukacyjny. Na ostatniej stronie znalazł się słowniczek terminów, do którego zajrzeć mogą wszyscy ciekawi, a ci którzy nie mają na to ochoty i tak bez problemu zrozumieją o co w komiksie chodzi. Z niecierpliwością czekam na dalsze części "Borki i Sambora". Mam nadzieję, że poszczególne zeszyty stworzą spójną całość, narracja nieco przyspieszy, a bohaterowie nabiorą więcej kształtu i oryginalności.
2/14/2017
Łauma
Łauma
Karol Kalinowski
Kultura Gniewu 2016
fot. www.aloszak-szerokitrakt.blogspot.com
Kiedy Dorotka i jej rodzice przyjeżdżają w odwiedziny do podsuwalskiej wioski, nie spodziewają się, że zostaną tam na dłużej. Nie przypuszczają również, że zabicie zaskrońca spod kredensu pociągnie za sobą szereg niecodziennych wydarzeń, a w role głównych bohaterów wcielą się bałtyjsko-słowiańskie bóstwa. Kurke - bóg urodzaju, Ajtwar - duszek domowy, przebudzona z długiego letargu, pozbawiona rozumu Łauma i jej małżonek - bóg piorunów Perun są wbrew pozorom świetnym materiałem na miłosną, nieco odjechaną opowieść. A kiedy dodamy do tej wesołej gromadki szeptuchę babcię Rozalię i nieboszczyka dziadka Lucjana, ostatniego kapłana przymierza zawartego przed wiekami między Perunem a ludźmi, robi się naprawdę interesująco.
Karol Kalinowski czyni z "Łaumy" baśń na miarę współczesności. Mimo że główną rolę powierza małej dziewczynce z czerwoną kokardą, tworzy opowieść na tyle wszechstronną, że trafia z nią do czytelnika w każdym wieku. Angażuje do swojego komiksu nie tylko mitologię północno-wschodnich rejonów Polski, ale cały potencjał języka, krajobrazu i obyczajów. Scenariusz komiksu sprawia wrażenie bardzo dogłębnie przemyślanej całości, okraszonej dowcipnymi aluzjami do współczesnych obyczajów, stereotypów i przywar, z akcentem położonym na różnice między "miastowymi" a lokalsami. Kalinowski, korzystając ze swych suwalskich korzeni, bez żenady czerpie z tego co jest mu najbliższe i świetnie na tym wychodzi. Swój specyficzny lekko baśniowy klimat "Łauma" zawdzięcza również doskonałym kadrom, które przesycone są atmosferą tajemniczości, ale też lekkością zaangażowanej do scenografii lokalnej przyrody. Najbardziej jednak jestem wdzięczna autorowi za język, który świetnie balansuje pomiędzy literackim wysublimowaniem a nieprzegadaniem. Kalinowski podchodzi do tekstu z odpowiedzialnością za słowo, ale i z należytym dystansem. Na dowód tego oddaje głos uroczej postaci Komisarza Bogumiła - posługującego się n i e z w y k l e bogatą gwarą.
Bardzo cenię w "Łaumie" bezpretensjonalne zakotwiczenie fabuły w lokalnej kulturze i odkrycie przed czytelnikami nieco zapomnianych, bałtyjskich korzeni tych rejonów Polski. Komiks Kalinowskiego jest jednocześnie komentatorem współczesnych czasów, głosem z przeszłości i mentorem międzypokoleniowego dialogu, dla młodszych czytelników wspaniałą baśnią o poszukiwaniu szczęścia, dla dorosłych dowodem na to, że zawsze warto zaczynać od nowa.
1/16/2017
Tymek i Mistrz
Tymek i Mistrz
Rafał Skarżycki & Tomasz Leśniak
Kultura Gniewu 2016
Recenzję "Tymka i Mistrza" odkładałam na święte nigdy, szczerze onieśmielona zadaniem z jakim muszę się zmierzyć. W grudniu wyszedł drugi tom i poczułam dla odmiany totalnie zawstydzenie, że nadal nie znalazłam w sobie dosyć odwagi. Pora wziąć się w garść, pomyślałam i zaczęłam na nowo kartkować dwa atrakcyjnie prezentujące się tomiki od Kultury Gniewu.
"Tymek i Mistrz" swoją faktyczną premierę miał kilkanaście lat temu na łamach "Komiksowa". Krótkie historyjki ukazywały się tam przez dwa lata. Chwilę później, w formie zeszytów, zaczął pojawiać się za sprawą wydawnictwa Egmont. Rezolutny Tymek i ekscentryczny Mistrz zdobyli serca czytelników w różnym wieku i walnie przyczynili się do rozkwitu popularności swoich twórców - Tomka Leśniaka i Rafała Skarżyckiego.
Siłą komiksu są przede wszystkim świetnie wykreowane postacie i atrakcyjne przygody. Autorzy dokonali niemożliwego, w krótkich kilkunastookienkowych odcinkach upychając naprawdę niebanalne historie. Nie sposób odmówić im też inteligentnego, niewymuszonego poczucia humoru. Komiks skrzy się od zaskakujących gier słownych, poczynając od nieoczywistych dwuznaczności, poprzez szukanie inspiracji w przysłowiach, na idiomach kończąc. Mam wrażenia jednak, że tym co istotnie wyróżnia "Tymka i Mistrza" na tle innych komiksów dla dzieci jest wspięcie się na wyższy poziom narracji, który bez obaw nazwałabym metafikcją. Metafikcja to taki rodzaj budowania fabuły, który zaciera różnicę między światem przedstawionym a rzeczywistością. Skarżycki i Leśniak robią to na przeróżne sposoby. Przede wszystkim wykorzystują do tego celu samą architekturę komiksu. Bohaterowie rozmawiają ze sobą przez kadry, odnoszą się do scen z innych okienek i przeskakują między nimi, udowadniając, że w istocie wiedzą i widzą znacznie więcej niż uprawnia ich do tego status komiksowej postaci. Ale autorzy wykorzystują również samą narrację. Tymek i Mistrz niejednokrotnie pokazują, że są świadomi bycia wytworem fikcji i poza protokołem przejmują stery jej budowania. Tym samym wprowadzają autorów w charakterystyczny dla metafikcji niepewny status, gdy ich własne dzieło, na krótki moment, wymyka im się spod kontroli. Kontekst sytuacyjny komiksu również wydaje się bardzo chwiejny, co potęguje napięcie i wprowadza element zaskoczenia. Bohaterowie przemieszczają się w czasie i przestrzeni, posługują się magią i czytają w myślach. Ich otoczenie przypomina zakrzywioną rzeczywistość, gdzie nagłe pojawienie się przedmiotów spoza spójnie wykreowanego świata, jest możliwe i po pewnym czasie przestaje budzić początkowe zaskoczenie. W efekcie światy zaczynają się dublować i przenikać, a obserwowanie relacji, jakie między nimi zachodzą, staje się kolejną czytelniczą przyjemnością.
Od pierwszego kontaktu z "Tymkiem i Mistrzem" nie opuszcza mnie przekonanie, że Skarżycki i Leśniak są prawowitymi kontynuatorami twórczości Tadeusza Baranowskiego, który przed laty jako pierwszy i z równą swobodą zaproponował najmłodszym czytelnikom zabawę komiksem, w którym fikcja jest samoświadoma. Radość i satysfakcja z jaką łamią komiksowe reguły, by pokazać rzeczywiste możliwości komiksu jako medium, przebija z każdego odcinka i udziela się wdzięcznym czytelnikom. "Tymek i Mistrz" to komiks, który się nie nudzi, do którego warto i chce się wracać.
10/08/2016
Pikotek chce być odkryty & To nie jest las dla starych wilków
Pikotek chce być odkryty & To nie jest las dla starych wilków
Tomasz Samojlik
Widnokrąg & Kultura Gniewu 2016
Te książki nieprzypadkowo leżą obok siebie. Na pierwszy rzut oka tworzą zgrany duet. Aż się uśmiechnęłam, kiedy po raz pierwszy zetknęłam je ze sobą. "Pikotek" dla Sadzonki, a "Las" dla Tomka. Samojlik udowadnia, że potrafi myśleć o każdym odbiorcy - małym i dużym.
"Pikotek chce być odkryty" jest bardzo nowatorski. To pierwsze słowo, które przychodzi mi do głowy. Zarówno treścią jak i formą wymyka się prostym skojarzeniom o książce dla dzieci. Waham się zresztą, czy jest to jeszcze książka obrazkowa, czy już komiks... w zasadzie też obrazkowy, bo w dymkach przecież goszczą same rysunki. Do tej pory pisałam o komiksach dla najnajów głównie w kontekście komiksu niemego ("Co robi nasz Bobik?") lub takiego, który da się bez zbędnych zabiegów czytać na głos ("Pippi się wprowadza i inne komiksy"). Tymczasem Samojlik otworzył nową perspektywę, zupełnie inną, ale równie czytelną.
Książka ma formę harmonijki, która rozkłada się na długość dobrych kilku metrów. Czytanie to wędrówka razem z Pikotkiem przez długi las i nieskończone rozmowy jego mieszkańców. Obrazkowe oczywiście. Sam bohater jest bardzo tajemniczym stworzeniem, o zagadkowym rodowodzie (pikotek - to słowo używane na określenie pętelki robionej szydełkiem). Jego obecność wpędza pozostałych mieszkańców lasu w niemałą konsternację. Staje się jednak okazją do wielu rozmów. Jak zwykle u Samojlika można zaczerpnąć ze zdroju wiedzy - no, powiedzmy ze źródełka. "Pikotek" dostosowany jest poziomem do młodszych przedszkolaków, a w sposobie przekazywania informacji przypomina mi "Rok w lesie" Emilii Dziubak - nienachalny i z pomysłem.
"To nie jest las dla starych wilków" ma formułę znaną czytelnikom komiksów o Ryjówce ("Ryjówka przeznaczenia", "Norka zagłady", "Powrót Rzęsorka"). Niemniej mam wrażenie, że autor idzie o krok dalej. Książka podzielona jest na krótkie rozdziały tytułami nawiązujące do klasyki światowego kina. W treści pojawiają się aluzje do scen z filmów, ale nie to jest najistotniejsze. Samojlik stara się na przykładzie wydarzeń opisanych w komiksie rozpracować różne zagadnienia świata przyrody. Chyba jeszcze żaden komiks jego autorstwa nie poruszył na raz tylu naukowych zagadnień. Z satysfakcją stwierdziłam, że mimo tak dużego formalnego obciążenia, "To nie jest las dla starych wilków" ma w sobie dużą lekkość, której czasami brakowało w serii o Ryjówce. Dialogi są swobodne i niewymuszone, jak zwykle u Samojlika inteligentnie dowcipne i przemyślane. Dzięki temu komiks może trafić do szerokiego grona odbiorców.
Kompetencje naukowe i talent komiksiarza gwarantują książkom Samojlika niezachwianą pozycję na rynku, a nam, jak pokazuje "Pikotek", świeżą dawkę zaskoczeń na najwyższym poziomie. Zasługują bez wątpienia na to, żeby tropem innych świetnych polskich książek dla dzieci wyruszyć na podbój rynków zagranicznych. Trzymamy kciuki.
9/26/2016
Ariol
Emmanuel Guibert & Marc Boutavant
Adamada 2016
I znowu Marc Boutavant. Tym razem w komiksie. Wprawdzie okładka "Ariola" nie od razu zdradza rodzinne koligacje z "Edziem" i "Mukim w podróży dookoła świata", dwiema wydanymi w Polsce książkami dla najmłodszych, sygnowanymi przez francuskiego ilustratora, po otwarciu raczej nie będziemy czuli się zawiedzeni. Boutavant postawił na wyraźną kreskę konturową, zupełnie niespotykaną w rysowanych przez niego książkach obrazkowych, ale jednocześnie nie wyzbył się swojej skłonności do wyraźnych kolorów. Efekt wizualny daje więc sporą przyjemność estetyczną, ale sam scenariusz komiksu nie pozostaje w tyle.
O ile zwykle nie padam na kolana przed francuskimi książkami dla dzieci, Ariol naprawdę mnie urzekł. Pierwszy tom z bogatej serii, która mam nadzieję stanie się udziałem również polskich czytelników, składa się z dwunastu krótkich opowiadań z niebieskim osłem w roli głównej. Wciąż nie wiem, na czym dokładnie polega sprytny zabieg, który sprawia, że choć bohaterami komiksu są zwierzaki, autor nie powielił schematu prostej antropomorfizacji, z którą mamy do czynienia w typowych kreskówkach. Nasi bohaterowie to de facto ludzkie postacie zaopatrzone w zwierzęce głowy i to ta hybryda sprawia, że zachowują się jak ludzie, ale jednocześnie wiele ich cech osobowych to konsekwencja ich zwierzęcego gatunku. To dlatego Ariol poważnie zastanawia się, czy to prawda, że osły są mniej rozgarnięte od innych zwierząt i czy Ramono jest brudasem, bo jest świnią. Do schematu nie pasuje mu jednak koń Stępak, wyjątkowo nierozgarnięty kumpel z klasy, a jednocześnie reprezentant najbardziej cenionego przez chłopaków gatunku. Lawirowanie między schematami i wyjątkami od nich to tylko jeden z elementów komiksu o Ariolu. Zdecydowanie bardziej istotne są odwołania do sytuacji z dziecięcego pokoju, podwórka, szkolnej klasy. Bardzo archetypiczne i uniwersalne, dowcipne, często wręcz rozczulające. Niejednokrotnie pozbawione przebiegu zdarzeń, a skupiające się na samej rozmowie. Jestem pod urokiem rodziców Ariola. Reprezentują ten typ, z którym chciałoby się bliżej poznać i ten poziom cierpliwości, który samemu chciałoby się osiągnąć. Opis porannego budzenia Ariola i śniadaniowych negocjacji jest do bólu prawdziwy, mimo że jednocześnie lekko przerysowany dla wzmożenia efektu.
Podoba mi się tłumaczenie komiksu. Wprawdzie nie wszystkie imiona zostały przełożone (w tym imię głównego bohatera), tłumacz pokusił się o różne gry słowne, nawiązujące do cech postaci (patrz: foto skrzydełka). Ponieważ do polskich dzieci trafiła najpierw kreskówka, niektórzy poznali już Ariola pod imieniem Antoś. Prawdopodobnie jednak dążenie do międzynarodowej unifikacji sprawiło, że w wersji książkowej Ariol pozostał Ariolem. Nie mam o to pretensji.
8/07/2016
Tim i Miki w Krainie Psikusów
Timi i Miki w Krainie Psikusów
Dominik Szcześniak, Piotr Nowacki & Sebastian Skrobol
Ongrys 2016
Z ciekawością obserwuję jak komiks dla młodszych dzieci znienacka atakuje współczesny rynek książkowy. Wychowana na "Tytusach" i Baranowskim przyzwyczaiłam się, że komiksy, nawet te dziecięce, adresowane są do dobrze już czytających odbiorców. Małe kadry, niewielkie dymki z często słabo czytelnym krojem pisma, a do tego zawiła fabuła i mocno absurdalny humor. Dotychczas nie sposób było tak od razu przekroczyć magiczną granicę i stać się czytelnikiem komiksów, trzeba było trochę poczekać. Od bardzo niedawna komiksiarzem można zostać już w wieku lat czterech, przy niewielkiej pomocy chętnego rodzica lub... starszego rodzeństwa. Sama uczę się dopiero korzystania z dobrodziejstwa komiksów dla najmłodszych. O moich i Sadzonki komiksowych początkach pisałam dużo ubiegłego lata, między innymi zachęcając do wspólnego czytania komiksów bez słów (Co robi nasz Bobik). Sadzonka nie ma już żadnych oporów, żeby sięgać po taką lekturę, również za sprawą wszelkiej maści książek obrazkowych, które znakomicie ćwiczą zmysł obserwacji.
"Timi i Miki w Krainie Psikusów" jest komiksem dla trochę starszych niż Sadzonka. Plasuje się pewnie oczko wyżej niż pocieszny "Detektyw Miś Zbyś" czy komiksowa Pippi, a krok przed zadziorną "Hildą". Tomkowi jego lektura sprawiła dużą przyjemność, mnie wydała się miłym preludium do zdjęcia z półki Christy, Baranowskiego czy Papcia Chmiela. Mam zresztą wrażenie, że trio autorskie świadomie nawiązuje do klasyków. Świadczą o tym: przygodowy charakter, nieoczywisty ciąg zdarzeń, absurdalne poczucie humoru, a nade wszystko baśniowe miejsca akcji, które jako żywo przypominają krainy z komiksów o Kajku i Kokoszu czy Profesorze Nerwosolku. Oczko puszczone do czytelnika odnaleźć można nie tylko w samej konwencji komiksu. Celowych przywołań jest sporo. Niektóre pewnie trochę na wyrost stanowią ukłon w stronę rodziców. Urzekł mnie Lord Valdemar, Frodo Baggins przemykający bokiem kadru i smok spełniający trzy życzenia. Ośmiornica Weronika zna bajkę o Czerwonym Kapturku i nie waha się tego udowodnić. W Krainie Psikusów wszystko jest na opak. Superbohaterowie okazują się niedojdami, a czarne charaktery dobrotliwymi wujkami. Poziom absurdu sięga wyżyn.
Komiks ukazuje się po długiej przerwie. Pierwsze wydanie "Tima i Mikiego w Krainie Psikusów" towarzyszyło Festiwalowi Komiksowa Warszawa 2013 i było dystrybuowane za darmo. Do nowego wydania autorzy wprowadzili kilka zmian, m.in. znacznie powiększyli format. Z punktu widzenia moich dzieci to zmiana na gorsze. Niektóre kadry wypadły tak duże, żeby aby je wygodnie przeczytać i pozbyć się efektu pierwszego rzędu w kinie, należałoby najpierw przejść operację dwukrotnego wydłużenia ręki. Zrezygnowaliśmy z tego kosztownego zabiegu. Więcej zostanie na książki.
7/04/2016
Yerp
Yerp
Piotr Nowacki
Pokembry 2016
Kiedy Philip K. Dick, amerykański pisarz science fiction, pod koniec lat 60. pisał "Wojnę z Fnoolami", znakomitą parodię inwazji Obcych, nikt się nie spodziewał się, że Piotr Nowacki, pół wieku później sięgnie po ten sam motyw. Wprawdzie w "Yerpie" na próżno szukać politycznych kontekstów zimnowojennych animozji, ale gapowaty charakter przybyszów z kosmosu wprowadza oba dzieła w ten sam charakterystyczny, lekko ironicznym nastrój.
Nowacki zabiera nas w dość nietypową podróż, której początek i koniec wyznacza przylot i odlot małego ludzika podróżującego po nieznanej planecie. Fabuła komiksu przypomina kadry z przygodowo-zręcznościowej gry komputerowej, w której wszystko może się zdarzyć i najbardziej oczywiste rzeczy okazują się nie tym, czym z pozoru się wydają. Nowacki do opowiedzenia swojej historii wybiera komiks niemy, dając czytelnikowi bardzo dużą swobodę interpretacji. Pozwala samodzielnie odkryć tajemnicze właściwości lizaka, niezwykłe cechy żółtego sera, czy przyczynę niespotykanej pazerność wielkich baniek. "Yerp" bez wątpienia wymaga delikatnego przymrużenia oka, bez którego nie sposób nawet rozpocząć czytelniczej zabawy.
Sam Nowacki wydaje się dobrze bawić groteskową historią małego kosmity i tego samego chce dla swojego czytelnika. Plansze podzielone na cztery kwadratowe kadry wprowadzają powtarzalność i przypominają duże okna, przez które zaglądamy do środka historii, niezbyt wymagającej, ale bez wątpienia intrygującej i świeżej. Mam wrażenie, że te okna kadrów są otwarte dość szeroko, żeby każdy czytelnik, duży czy mniejszy, mógł odczytać tę historią po swojemu, a może za każdym razem trochę inaczej.
Autor nie sili się na niuanse psychologiczne postaci, nie tworzy skomplikowanych relacji między bohaterami, nie szkicuje wysublimowanej mimiki i gestykulacji. Poszczególne kadry łączą się ze sobą na zasadzie prostego następstwa wydarzeń i pozostawiają minimum wolnej przestrzeni do dookreślenia przez wyobraźnię czytelnika. Schematyczne, płaskie rysunki kuszą wyobraźnię w inny sposób: skłaniając do swobodnego dekorowania scenografii własnymi kolorami i deseniami. Cichy świat niemego komiksu paradoksalnie rozbrzmiewa buczeniem spalinowego silniczka kosmicznego pojazdu, śpiewem czarodziejskiego jabłka czy jazgotem małych myszek. "Yerp", wraz ze swoim popkulturowym wieloznacznym tytułem, mówi zaledwie tyle ile zmieści się w kilkudziesięciu prostych kadrach i aż tyle ile zdołamy wydobyć z jego ironicznych żartów.
11/20/2015
Malutki Lisek i Wielki Dzik. Tam
Malutki Lisek i Wielki Dzik. Tam
Berenika Kołomycka
Egmont 2015
Ktoś w Sieci napisał anonimowo, że "Malutki Lisek i Wielki Dzik" to książka przereklamowana. Przez kilka ostatnich dni trawię w sobie to zdanie i coraz silniej się z nim utożsamiam. Jednocześnie jest mi po ludzku niezwykle przykro.
W jednym z wywiadów Berenika Kołomycka przyznała, że własnoręczne napisanie scenariusza do komiksu było dla niej nowością i pewnym wyzwaniem. Nie da się ukryć, że to właśnie pomysł na fabułę, a właściwie jego brak, jest najsłabszym ogniwem "Malutkiego liska". Historia zatacza kręgi, ale do końca nie nakreśla celu i nie przynosi satysfakcjonującego finału. Lisek i Dzik spotykają się w niejasnych okolicznościach, zawiązuje się między nimi przyjaźń niepoparta żadnymi logicznymi przesłankami i w niezbyt przekonujący sposób rozwijająca się w kolejnych rozdziałach komiksu. Motyw wspólnej wyprawy Tam nie ma w sobie wystarczającego stopnia napięcia, a dialogi przypominają teksty ze szkolnych czytanek. Konia z rzędem temu, komu uda się zatrzymać dziecko przy historii Liska i Dzika i nie poczuje się zażenowany stopniem jej infantylności.
Mimo że nie znam autorki osobiście, czuję dużo emocji i osobistego zaangażowania włożonego w ten album, które niestety moim zdaniem nie przełożyły się na jego jakość. Jest mi również przykro ze względu na czytelnika, który otrzymuje książkę niedopracowaną, a mimo to rekomendowaną przez jury konkursu im. Janusza Christy. Od kilku lat domagamy się mądrych, niezmanierowanych książek dla dzieci i szczęśliwie co raz więcej takich pozycji mamy możliwość podsuwać dzieciom. Zawsze najlepszą gwarancją sukcesu będzie doskonała znajomość odbiorcy: jego wrażliwości, dojrzałości i zainteresowań. Odnoszę wrażenie, że w przypadku "Malutkiego Liska i Wielkiego Dzika" górę wzięła chęć realizacji projektu, nie poparta odpowiednim namysłem. Być może też projekt przerósł autorkę z powodu tempa pracy, jakie narzucił wydawca lub reguł konkursu, które zobowiązują twórcę do przysłania zaledwie ośmiu do dziesięciu plansz komiksu.
Od pierwszego kontaktu z okładką, która urzekła mnie skromnym, dobrze wyważonym stylem, minęło sporo czasu. Miałam nadzieję na ambitną książkę obrazkową, a widok nietypowych dla komiksu akwareli podsycił jeszcze moje nadzieje.Tymczasem forma przerosła treść. "Malutki lisek i Wielki Dzik" nie zasilą raczej raczkujących nadal szeregów dobrych, współczesnych komiksów dla dzieci. Szkoda.
10/22/2015
Hilda i nocny olbrzym
Hilda i nocny olbrzym
Luke Pearson
Centrala 2013
Z dwuletnim opóźnieniem dogrzebałam się nareszcie do "Hildy", na którą już od dawna miałam apetyt. Najstarsza podebrała mi ją natychmiast i nim zdążyłam się zorientować została jej fanką, entuzjastką, zwolenniczką, bezkrytyczną absolutnie i z miejsca żądającą pozostałych części. Na moje nieszczęście, dostarczyłam jej nie pierwszy lecz drugi tom serii, co spotkało się z dużym zawodem, bo jakże tak, zaczynać czytanie od środka. W sumie racja. Sama miałam dylemat, czy pisać o Hildzie, jeżeli nie poznałam pozostałych wydanych w Polsce tytułów ("Hilda i troll", "Hilda i ptasia parada"), ale doszłam do wniosku, że uda mi się bez generalizowania opowiedzieć o moich wrażeniach z lektury, które były mniej jednoznaczne niż mojej córki.
Zacznę od tego, że sama Hilda jest bardzo trafionym typem postaci. Zarówno jej wygląd, jaki i sposób bycia oraz życiowa determinacja konstruują bohatera, z którym chce się być. To niezaprzeczalny atut. Czytelnik po lekturze zostaje w ręku z komiksem, o którym po prostu nie chce mówić nic złego, bo nie wypada przecież obgadywać dobrego przyjaciela. Właśnie tak się poczułam i mimo że zwykle z miejsca dzielę się z najbliższymi pierwszymi wrażeniami po lekturze, tym razem przemilczałam fakt, że "Hilda i nocny olbrzym" okazała się moim małym zawodem.
Imię głównej bohaterki i tytuł pierwszego komiksu ("Hildafolk") nawiązują prawdopodobnie do islandzkiego słowa huldufólk oznaczającego elfy - ukrytych ludzi - stworzenia zbliżone wyglądem do ludzi i noszące ludzkie ubrania, ale niebezpieczne, bo zwodzące swym atrakcyjnym wyglądem. Sama Hilda jest ludzką dziewczynką, choć kto wie, może to tylko przejaw tej ujmującej elfiej powierzchowności. Świat Hildy jest wielobarwny i ciekawy. W ujęciu obrazu, żółto-niebiesko-czerwona Hilda świetnie kontrastuje z ograniczoną paletą kolorów pozostałych elementów. Z punktu widzenia samej opowieści, bardzo inspirująco na wyobraźnię działa łączenie fantastycznego świata przedstawionego, zdominowanego przez folklor islandzki, z motywami współczesnych, ludzkich problemów, takich jak: uciążliwe sąsiedztwo, obietnice wyborcze bez pokrycia, jałowe mechanizmy biurokracji, czy manipulowanie opinią publiczną. Hilda ma okazję poczuć się jednocześnie w skórze dominującego jak i zdominowanego. Jako postać sytuuje się pomiędzy olbrzymem a elfami. Kontrast miedzy potężnym lecz zagubionym Jorgenem a małymi, pozbawionym dłoni elfami, działającymi siłą grupy, świetnie pokazuje wielobarwność społecznych zjawisk i ich zmienność, zależną często od konsolidacji i rozpadów. Mimo to w "Hildzie" nie sposób znaleźć realną przemoc czy nawet rywalizację. Wszystkie postacie mają naprawdę pozytywny wydźwięk.
Jednocześnie jest coś takiego w "Hildzie", co nie daje mi pełnej satysfakcji obcowania z fabułą. To tak jakby jechać ekspresem przez wyjątkowo urokliwą okolicę i zerkać na różne ciekawe widoki, nie mogąc się im jednak dostatecznie długo przyjrzeć. Mój pociąg, podczas czytania "Hildy i nocnego olbrzyma", pędził bardzo szybko, rozpoczynając kilka ciekawych wątków i kończąc je, zanim jeszcze zdążyłam wczuć się na dobre w ich klimat. Po wyjściu na peron mogłam tylko drugi raz wsiąść do tego samego pociągu, żeby znowu stwierdzić, że taki zasób pomysłów, jaki Pearson zgromadził w "Hildzie i nocnym olbrzymie", aż prosi się o szersze ujęcie. Tymczasem opowieść jest nierówna. Rozpoczyna się od obszernych fragmentów, w którym autor poświęca dużo okienek na detale i budowanie atmosfery. Czym bliżej końca, tym więcej jest skrótów i tempo fabuły zaczyna koncentrować się raczej na wpasowaniu i połączeniu wszystkich wątków, niż dbaniu o równy poziom formy artystycznej komiksu.Szkoda, bo dobrze widać, że Pearson umie budować atmosferę i cieszą go detale świata przedstawionego.
Z przyjemnością sięgnę jeszcze do innych komiksów Luke'a Pearsona, żeby przekonać się, czy mój niedosyt związany z "Hildą i nocnym olbrzymem" to tylko konsekwencja zwykłej niedyspozycji początkującego autora, czy raczej sukces serii przerósł profesjonalizm twórcy i na perfekcyjne komiksy Pearsona przyjdzie mi jeszcze poczekać.
10/14/2015
Niezła draka, Drapak!
Niezła draka, Drapak! Puść to jeszcze raz
Sztybor & Kaczkowski
Egmont 2015
Już drugi raz Egmont dał zielone światło debiutom komiksowym dla dzieci. Zorganizował konkurs im. Janusza Christy, wyłonił zwycięzców, a następnie wydał prace, rozwinięte do objętości pełnowymiarowego zeszytu. Cieszę się niezmiernie, że inicjatywa nie została pogrzebana po pierwszej edycji. Mimo że tym razem nie przyznano pierwszej nagrody, nie odniosłam wrażenia, że poziom się obniżył.
W oko od razu wpadł mi "Drapak"i to nie tylko dlatego, że nieustannie moja uwaga nakierowana jest na książki dla młodszych chłopców. Uśmiecham się na widok okładki i myślę z satysfakcją, że nareszcie w polskim komiksie dla dzieci pojawił się rozpoznawalny bohater na miarę zagranicznych cartoonowych postaci. Główny motyw fabuły, w którym Kornel - antykwarysta zamienia się w superbohatera, żeby walczyć o spokój w Mieście Naszym, jest wprawdzie dość oklepany, ale odnoszę wrażenie, że komiks broni się ekipą ciekawych postaci i przystępnym poczuciem humoru. Tomek przeczytał cały za jednym razem, co uznaję za sukces, a i Najstarsza nie zraziła się mniej wymagającą formułą. W porównaniu powiedzmy z komiksami patrona konkursu Janusza Christy, okienka są bardzo duże, kolorowe, a napisy wyjątkowo jak na dymki czytelne. Nawet "Ryjówki" Tomasza Samojlika nie są tak przystępne wizualnie. Błogosławię za to autorów Drapaka, zwłaszcza, że za ich przyczyną nie tylko seria "Czytam sobie" będzie się mogła chwalić, że jest pomocą w nauce czytania. Komiks dla dzieci też.
7/30/2015
Pippi dla najmłodszych
Czy znasz Pippi Pończoszankę?
Pippi się wprowadza i inne komiksy
Astrid Lindgren & Ingrid Vang Nyman
Zakamarki 2007 & 2015
Odpoczywamy na łonie natury, a raczej powinnam rzec - chorujemy na łonie natury już od początku wakacji. W odstawkę poszły rowery, ponton, dmuchana piłka i lody. Czekamy z utęsknieniem na ich powrót, pilnując godzin brania antybiotyków i ustalając, kto pierwszy korzysta z nebulizatora. Bardziej od temperatury za oknem pochłania nas ta pod pachą. Umilamy sobie czas, bijąc rekordy w ubijaniu much za pomocą świeżo kupionej łapki (rękawicą kuchenną nie szło tak dobrze). Jest inaczej, ale wesoło. Jak u Pippi.
Mamy ją ze sobą w dwóch zakamarkowych wydaniach, tym obrazkowym sprzed kilku lat i najnowszym - komiksowym.Właściwie oba są dla mnie wciąż świeże, chociaż "Czy znasz Pippi Pończoszankę?" ukazało się w Polsce w 2007 r., a komiks w latach 90. został wydany przez Naszą Księgarnię. Sadzonka zawłaszczyła sobie obie książki z równym entuzjazmem, mimo moich początkowych wątpliwości, czy komiks z tekstem będzie odpowiedni dla trzylatki. Okazało się, że sprawdza się znakomicie. "Co robi nasz Bobik" zapoznał Sadzonkę z ideą komiksu jako takiego. Komiks Astrid Lindgren okazał się być atrakcyjną kontynuacją przygody z gatunkiem. Ku mojemu zaskoczeniu, doskonale czyta się na głos, tworząc praktycznie spójne opowiadanie. Fakt ten stanowi niestety potwierdzenie tezy, z którą spotkałam się już kiedyś, jakoby Astrid Lindgren nie miała w sobie zaszczepionej idei komiksowej. W tym wypadku, dosyć zachowawcze obchodzenie się z dymkami dialogowymi i prowadzenie narracji w stylu epickim pozwala tym najmłodszym cieszyć się obcowaniem z kadrami Ingrid Vang Nyman, które stanowią o faktycznej wartości dzieła. Zabawne, że po latach współpracy nad książkowymi historiami o Pippi, podczas których to Lindgren nadawała ton, w komiksie to Nyman gra pierwsze skrzypce, z równym sukcesem, oddając charakter postaci i żartobliwy ton opowieści. Ilustracje Nyman pełne szczegółów, często odwzorowujące rzeczywistość z lotu ptaka, w komiksie pozbawione są zbędnych dodatków. W obu przypadkach przyciągają uwagę żywymi kolorami, wśród których przeważa żółty, czerwony, zielony i niebieski. Odrobinę staromodny, ale jednak w jakimś sensie kanoniczny styl Ingrid Vang Nyman, pozwala cieszyć się opowieścią i odnajdywać w niej to, co najbardziej kochamy w Pippi Pończoszance. Nie wiem czy Lauren Child oraz Tony Ross, którzy również dostąpili zaszczytu stworzenia własnego wizerunku Pippi są w tym równie przekonujący.
Sadzonka przyjaźń z Pippi rozpoczyna od końca, biorąc pod uwagę kolejność powstawania utworów. O wiele bardziej oswaja się przez to z wizerunkiem Pippi, niż było to możliwe dla poprzednich pokoleń polskich czytelników wychowanych na powieściach. Siłą rzeczy jej wyobrażenia o Pippi nie kształtują już czarno-białe ilustracje Zbigniewa Piotrowskiego ani fabularny serial z końcówki lat 60. To Ingrid Vang Nyman skłania ją by prosić o głośne czytanie przekładu Ireny Szuch-Wyszomirskiej z półki starszego brata, mimo że pomarańczowo-czarne grafiki nie kuszą tak bardzo, a długie opisy są jeszcze niezrozumiałe i nużące. Pippi jednak na tyle skutecznie wkradła się w łaski trzylatki, że ta jest w stanie zrobić dla niej naprawdę wszystko. Nawet spać z nogami na poduszce.
