Kowboj Ross. Jak przetrwać szkołę, widząc na jedno oko, Rob Harrell, tł. Jacek Żuławnik, Wydawnictwo Dwie Siostry 2023.

No więc, jak to jest, lubimy książki problemowe, czy mamy już przesyt? Tym razem "Seria z Poczwarką" z nowotworem w roli głównej. Rob Harrell, polskim czytelnikom znany dzięki komiksowej serii o Batpigu (Wydawnictwo Jaguar), powraca z powieścią dla młodszych nastolatków, napisaną na bazie własnych doświadczeń związanych z nowotworem oka.

 Gdy 12-letni Ross dowiaduje się o swojej chorobie, mamy okazję krok po kroku śledzić, jak jego życie staje do góry nogami. Uciążliwej radioterapii towarzyszy nagła zmiana sytuacji społecznej. Chłopak traci swój status mało atrakcyjnego towarzysko gościa, którego nikt nie zna, zyskuje natomiast "memiczną twarzą", którą kojarzą wszyscy w szkole. Nieprzyjemne obrazki, które ktoś rozpowszechnia w internecie, odejście najlepszego przyjaciela, zawód miłosny i niezbyt pomyślne rokowania terapii sprawiają, że Ross odnajduje wsparcie w osobie technika radiologicznego, a ich przyjaźń niespodziewanie rozbudza w nim nową życiową pasję.

Rob Harrell bardzo zgrabnie rozgrywa fabułę, poruszając się między sytuacją szkolną bohatera a medycznymi aspektami jego aktualnego życia. Lekkim poczuciem humoru pokrywa emocjonalne wzruszenie, ale szczerze mówi o rozterkach, strachu i bólu, nie siląc się na sztuczne pocieszanie. W cytacie na obrazku powyżej przeczytacie zdanie, które bardzo mnie ujęło swoją autentycznością, bo czasem w życiu naprawdę próba przetrwania to wszystko, co w danym momencie możemy z siebie dać.

"Kowboj Ross" to książka problemowa, jakich czytałam już wiele. Anglosascy autorzy ze swobodą tworzą takie powieści na każdy niemalże temat. Napisana w znanym schemacie, rozkosznie moszcząca się w wewnętrznych przeżyciach bohatera, oferująca kontrapunkt w postaci przełomowej zmiany. Mimo to za każdym razem czytam takie powieści z przyjemnością i cieszę się, że powstają.

Niewidziątka. Przewodnik po emocjach i nie tylko, Andy J. Pizza & Sophie Miller, Babaryba 2023.

Wyobrażam sobie, że w zalewie oferty książek o emocjach napisanie kolejnej musi być nie lada wyzwaniem. Co nowego znajdziemy w "Niewidziątkach"? Fajną kreskę, interaktywną formułę i niestety straszenie brokułem.

Andy J. Pizza to świetnie rozpoznawalny na amerykańskim rynku ilustrator, podcaster i mówca. Rysuje dla takich marek jak Amazon, Nickelodeon czy Youtube. Jego rysunki są śmiałe i energetyczne, kompozycje wciągające i dynamiczne. Aż wibrują pozytywną energią. Mimo że to rodzaj ilustracji bardzo przystępnej i niewymagającej, nie mam poczucia, że  "Niewidziątka" to książka, która zmierza w komercyjne rejony literatury dla dzieci. Gdybym szukała konotacji, pewnie zahaczyłabym myślą o interaktywne książki Hervé'a Tulleta. 

W "Niewidzątkach" tekstu nie jest dużo i stanowi raczej pewne podprowadzenie pod to, co dzieje się w warstwie wizualnej. Sam w sobie zresztą nie jest zbyt angażujący, wystarczający do tego, żeby usiąść wspólnie z kilkulatkiem i poprzyglądać się niewidzialnymi zjawiskom, którym twórcy dali widzialną formę. Autorzy przypatrują się echu i miejscom, gdzie można je spotkać, nadają kształt smakom i zapachom, pokazują nastroje miejsc, emocje losowych bohaterów i abstrakcyjne pojęcia takie jak nieskończoność czy chaos. Niektóre ilustracje aż kłębią się od zanimizowanych zjawisk, których można szukać, które można nazywać i snuć na ich temat swoje własne opowieści.

Książka nie jest przełomowa i odkrywcza, ale za to bez nachalnego i tak modnego dziś "rozmawiania o emocjach" oswaja maluchy z otaczającymi je zjawiskami. Zaskakuje jedynie bezrefleksyjne obrzydzanie smaku brokułów. A wydawałoby się, że tego typu numery mamy już w książkach dla dzieci za sobą.

W świetle błyskawicy, Lauren Wolk, tł. Dorota Konowrocka-Sawa, Dwie Siostry 2023.

Pensylwańska wieś lat 40. XX wieku. Bohaterka "Roku, w którym nauczyłam się kłamać", nastoletnia Annabelle, powraca, a w raz z nią magia sielankowego dzieciństwa poprzetykanego nabrzmiewającą prawdą, że życie ma jednak różne odcienie. 

"W świetle błyskawicy" – polski przekład tytułu, podobnie jak w przypadku pierwszego tomu, różni się nieco znaczeniowo od oryginalnego. "My Own Lightning" – moja własna błyskawica. Symbolicznie i wprost angielski tytuł niesie ze sobą znacznie więcej sensu. Oto nasza bohaterka, nastoletnia Annabelle, faktycznie zostaje porażona przez piorun, z którego to wypadku wychodzi cało, a nawet zyskuje niezrozumiałą moc porozumiewania się ze zwierzętami. Ten na pozór baśniowy wątek nie jest dowodem na to, że autorka z poważnej literatury zeszła na manowce lekkiej fantastyki. Przeciwnie, ta niezrozumiała i de facto niepotwierdzona przypadłość wynosi historię na nieco inne rejestry społecznych relacji i uczuciowych metafor.

Lauren Wolk bardzo starannie i z dużym namysłem podeszła do kontynuacji nieco bezkompromisowej opowieści o naturze kłamstwa, psychologii tłumu, bezrozumnej przemocy i czynach, które pragną, ale nie doczekają się odwetu. "W świetle błyskawicy" to książka inna, ale skutecznie miażdżąca wszystkie nasze wyobrażenia o sprawiedliwym osądzie, z jakimi zakończyliśmy lekturę pierwszego tomu. Po jej przeczytaniu wydarzenia z Wilczego Jaru nabierają innego znaczenia, a sama Annabelle, odbijająca dotąd piłeczkę w rozgrywce ofiara-oprawca, przekonuje się, że ofiara bywa oprawcą a oprawca ofiarą.

"W świetle błyskawicy" to opowieść nieco lżejsza, rozwiązująca supły twardych ocen,  tkająca materię pojednawczych rozmów i wybaczenia, które nie zawsze domaga się sprawiedliwości. Lekko relatywizująca, może nieco naiwna, ale na pewno bardziej ludzka niż pierwszy tom. Jednocześnie bardziej psia niż jakakolwiek książka, którą ostatnio miałam w ręku. Warto czytać po kolei. 

• Rok, w którym nauczyłam się kłamać
  

Od kilku dni trwa szósta edycja Plebiscytu Blogerów Lokomotywa – Książka dla Niedorosłych, projekt, który narodził się w mojej głowie z chęci integracji środowiska ludzi piszących o książce dziecięcej i młodzieżowej w internecie i promowania literatury, która zasługuje na zauważenie. 

Cieszymy się niezależnością, chlubimy wolnością gustów, szperamy i wyciągamy na światło dzienne te pozycje, które najmłodsi mają szansę pokochać. Nie skręcamy w ślepą uliczkę schlebiania gustom, nie ulegamy modom, często idziemy pod prąd. To nas wyróżnia i dzięki temu pula tytułów jest tak ciekawa. 

Przeczytajcie nasze uzasadnienia nominacji. Sięgnijcie po pozycje, których nie znacie, a uznacie za ciekawe. Zagłosujcie na książki, które Was zawołają!

www.plebiscytlokomotywa.pl/kopia-start

A jeśli możecie, wesprzyjcie nas symboliczną złotówką. Nie mamy sponsorów i mecenasów. Finansujemy się ze środków własnych, bo kochamy książki dla dzieci. <3 

https://zrzutka.pl/ujj3yt

Minął kolejny rok wydawniczy. Kolejne tytuły doczekały się nagród i wyróżnień. Zajrzyjmy za kulisy tych najbardziej prestiżowych. Zapraszam!

 Uciekinierzy, Ulf Stark, il. Kitty Crowther, tł. Katarzyna Skalska, Zakamarki 2023.

"Uciekinierzy" – ostatnia z powieści Ulfa Starka ukazała się w rok po jego śmierci. Kontynuacja świetnej, na poły autobiograficznej trylogii osadzonej w podsztokholmskim Stureby zamyka serię subtelną opowieścią o odchodzeniu. 

Prostota, humor, wzruszenie – nie sposób przecenić ogromnej staranności z jaką Ulf Stark stworzył dziecięce opowiadania, których bohaterem jest on sam i jego rodzina. Autofikcja – łączenie fikcji literackiej z materią osobistych doświadczeń autora stało się paliwem do powstania książek, które bardzo wnikliwie badają przestrzeń między teraz a wtedy, między dorosłym autorem a dorastającym Ulfem. Jako fanka serii dostrzegam w niej przede wszystkim dużą dozę szczerości, która nie opiera się na szczegółowym dociekaniu, co jest prawdą, a co nie, ale na świetnym zobrazowaniu perspektywy, emocji i doświadczeń młodego chłopaka. Dziecięcy narrator towarzyszy bohaterowi w bardzo naturalny sposób, jednocześnie dorosły autor rzuca na historię cień trafnej refleksji.

"Uciekinierzy" w piękny i finezyjny sposób mierzą się z tak lubianą przez skandynawskich autorów relacją między wnukiem a dziadkiem. Napisana ze swadą, niepozbawiona szelmowskiego mrugnięcia okiem do czytelnika historia wykradzenia dziadka z domu opieki i zabrania do domku na wyspie, staje się pretekstem do opowiedzenia o tym, co w życiu najważniejsze. Śmiech i łzy wzruszenia mieszają się w doskonałej proporcji. Pozostaje też miejsce na subtelne niedopowiedzenie, które tworzy przestrzeń do własnej refleksji.

Książce towarzyszą charakterystyczne ilustracje Kitty Crowther (znanej polskim czytelnikom z picturebooków od Wydawnictwa Dwie Siostry). Narysowane w stu procentach kredkami, w nieco przerysowany sposób ukazują ludzką fizjonomię. Cienkie wielokolorowe pasma, tak typowe dla stylu ilustratorki, przenikają się z mrocznymi cieniami. Ilustracje idealnie dopełniają napisane słowem słodko-gorzkie obrazy ludzkich relacji.

• Magiczne tenisówki mojego przyjaciela Percy'ego

• Mój przyjaciel szejk w Stureby

• Mój przyjaciel Percy, Buffalo, Bill i ja

 Nagrody literackie

za książkę dla dzieci:

• Dorota Combrzyńska-Nogala, Odysejki, Wydawnictwo Literatura

za książkę dla młodzieży:

• Maria Strzelecka, Hajda. Beskid bez kitu, Wydawnictwo Libra PL

Wyróżnienia literackie 

• Mariusz Góra, Wojtuś, Podlaski Instytut Kultury
• Katarzyna Ryrych, Linka w Mysim Mieście, Wydawnictwo Albus
• Dorota Gellner, Nieśmiała myszka, Wydawnictwo Bajka
• Katarzyna Ryrych, Zupełnie inna bajka, Wydawnictwo IBIS
• Lidka Iwanowska-Szymańska, Rycerz Jan, królewna Kasia i smok, Fundacja Otwartych

Nagrody graficzne 

za książkę obrazkową:

• Maria Dek, Kiedy urosnę, Wydawnictwo Bernardinum

za ilustracje i koncepcję graficzną:

• Gosia Herba i Mikołaj Pasiński, Nikogo nie ma w domu, Wydawnictwo Harperkids Polska  

Wyróżnienia graficzne 

za książkę obrazkową:

• Anna Kaźmierak, Gdzie ty jesteś, koguciku?, Wydawnictwo Wytwórnia
• Maria Strzelecka, Hajda. Beskid bez kitu, Wydawnictwo Libra PL 
  

 za ilustracje i koncepcję graficzną:

• Natalia Chirkowska, Ten Pan, Wydawnictwo Widnokrąg
• Robert Czajka, Ziemianie, Wydawnictwo Druganoga
• Agata Dudek, Butelka taty, Wydawnictwo Widnokrąg
  

Nagroda za upowszechnianie czytelnictwa:

Nominowana za:

• ciekawe, interdyscyplinarne i międzypokoleniowe festiwale, projekty, programy oraz rozmach i duży zasięg przedsięwzięć, szczególnie tych skierowanych do młodych ludzi,
• podkreślanie, że książka jest życiem (w projekcie Book=Life), ukazywanie tegoż w kilku krajach i językach,
• włączanie młodych w upowszechnianie czytelnictwa wśród najmłodszych (Drużyna Książki),
• interdyscyplinarność i wielotorowość działań, obecność w różnych przestrzeniach miasta i w różnych formach,
• warstwę wizualną (przyciąganie dzieci i ich opiekunów obrazami),
• pomysłowość i rozmach w krzewieniu miłości do książek,
• umiejętność skupienia wokół wielu prowadzonych projektów czytelnictwa wysokiej klasy specjalistów oraz wolontariuszy.
•  

NAGRODA SPECJALNA „Dziecko jest najważniejsze”: