7/11/2014
Maleńka pani Flakonik
Alf Proysen
il. Krystyna Witkowska
Wydawnictwo Dwie Siostry 2014
Po norwesku nazywana jest panią Łyżeczką, po angielsku panią Pieprzniczką, po polsku to pani Flakonik. Pamiętam ją dobrze z animowanego serialu produkcji japońskiej, emitowanego w polskiej telewizji w latach 80. Wydawnictwo Dwie Siostry wznowiło tytuł po ponad 40 latach i dzięki temu niewielka książeczka z ilustracjami Krystyny Witkowskiej (autorka ilustracji m.in. do "Przygód jeża spod miasta Zgierza" Wandy Chotomskiej) leży teraz obok mnie.
"Maleńka pani Flakonik" to lektura zdecydowanie w stylu retro. Nie ma tu miejsca na nieoczekiwane zwroty akcji, szybkie tempo wydarzeń czy żartobliwe dialogi. Jej czar kryje się w głównej bohaterce oraz tak atrakcyjnym dla dziecięcej wyobraźni motywie nieoczekiwanych zmian rozmiaru. Jak zrobić zakupy, przedostać się na dużą odległość albo przygotować obiad, kiedy jest się wielkości flakonika na oliwę? Pani Flakonik jest bohaterką o nienagannych manierach i wyjątkowym sprycie. Z każdej opresji wychodzi bez szwanku, chociaż czasem aż by się chciało, żeby coś poszło nie tak.
Wyśrubowane oczekiwania mogą zniszczyć przyjemność każdej lektury i chyba właśnie tak było u mnie tym razem. Jak by nie patrzeć, "Maleńka pani Flakonik" pośród innych flakonikopodobnych jest skierowana do najmłodszych, bo zaledwie 4-letnich czytelników. Warto o tym pamiętać.
7/04/2014
Rozalka Olaboga
Anna Kamieńska
il. Ewa Salamon
Nasza Księgarnia 1982
Odkrycie polskiej Tonji z Glimmerdalen wprawiło mnie w prawdziwy zachwyt. Wypuszczam go z siebie pomału, jak powietrze ulatujące z balonika. Delektuję się "Rozalką Olabogą" od przeszło dwóch tygodni, chociaż całe dzieciństwo stała na mojej półce z ledwie napoczętym pierwszym rozdziałem. Mylne wrażenie, że to lektura dla młodszych dzieci naprostowałam dopiero teraz. Kiedy miałam 6 lat, potraktowałam ją po prostu jak nudną książkę. Ile takich książek tracimy przez zwykły zbieg niefortunnych okoliczności?
Powrót do "Rozalki" nastąpił za sprawą wieczornego pasma w TVP ABC, z polskimi serialami dla dzieci i młodzieży. Daliśmy się porwać tej uczcie z piątą muzą w dużej mierze kosztem wieczornego czytania, ale z nawiązką nadrabiamy braki, wspominamy i korzystamy ile się da.
"Rozalka Olaboga" w subtelny sposób łączy sielankową opowieść o beztroskim dzieciństwie na łonie natury z charakterystycznym wczesnopeerelowski klimatem czynu społecznego, elektryfikacji, urbanizacji i wiary postrzeganej jako relikt dawnych czasów. Nie wiem jak to możliwe, ale ten mariaż mnie nie zraził. Jego silnie obyczajowy wydźwięk, mimo że propagandowy i nieco tendencyjny, uwypuklił takie aspekty życia na wsi, o których współczesne dzieci już nic nie wiedzą.
Na dodatek Anna Kamieńska okazała się prawdziwą poetką słowa. Zachwycające opisy przyrody, dziś już prawie nie spotykane w literaturze dla młodzieży, zupełnie nieprzyzwoicie spowalniają tempo książki. Rozalka jako postać leży za to na przeciwległym biegunie. Temperamentna, śmiała dziewczynka, o silnym poczuciu sprawiedliwości, na dodatek córka nauczycielki, co samo w sobie ma stanowić o jej przewadze wśród wiejskich rówieśników, od momentu pojawienia się wprowadza zamęt w spokojnej dotychczas okolicy. Można odnieść wrażenie, że to ona jest motorem wszystkich wydarzeń. Że to dzięki niej zostaje odnaleziona ruda, z której wytwarzać można stal, powstają drogi, buduje się nowa szkoła, a ludzie bardziej zaczynają troszczyć się o swoje dzieci i siebie na wzajem.
 |
| źródło: www.pstrobazar.blogspot.com |
Nie wiem jak "Rozalkę Olabogę" przyjmie Najstarsza. Dopiero położyła ją sobie na półce "do przeczytania". Czy jest ponadczasowa? Czy tempo nie okaże się zbyt ślimacze?
Na koniec pozostaje wspomnieć o klimatycznych ilustracjach Ewy Salamon, znanej z pierwszego polskiego opracowania graficznego "Bajek przez telefon" Gianniego Rodariego. Czy dla "Rozalki" znajdzie się miejsce w kolekcji "Mistrzów ilustracji"?
6/26/2014
Wind-up Bus
Usborne House 2013
W wyniku takiego kompromisu na półce Tomka stanął "Wind-up Bus". Zwykle nie kupujemy książek zabawek, zgodnie z zasadą, że lepsze jest wrogiem dobrego: dodatkowe puzzle się gubią, baterie wysiadają, wypadają magnesowe obrazki i książka trafia do kąta. "Wind-up Bus" nie wyróżnia się na tym tle, ale jest na pewno ciekawą alternatywą dla wysłużonych londyńskich breloczków z autobusem, taksówką lub budką telefoniczną. To typowa pamiątka z podróży o nieco bibliofilskim zabarwieniu. Mamy więc duży format (31 x 24 cm), gruby karton, cztery rozkładówki z charakterystycznymi punktami miasta oraz nakręcany autobusik, który porusza się po krętej trasie. Na dodatek każda z czterech tras stanowi duży puzzel, który można wyjąć i połączyć w całość na podłodze, tworząc pokaźnych rozmiarów tor. Angielskiego tu niewiele, czytania jak na lekarstwo, ale cieszy oko jako przyjemna książka obrazkowa, tym razem tylko do oglądania i zabawy, oraz kolorowe repetytorium z podstawowych wiadomości o Londynie. Przyznam, że takie gadżeciarskie publikacje o miastach z czysto pragmatyczno-promocyjnych pobudek, chętnie zobaczyłabym również w polskim wydaniu, zwłaszcza u progu wakacji. A skoro już o nich mowa, życzymy Wam ciekawych książkowych odkryć, ale przede wszystkim dużo odpoczynku i radości.
6/10/2014
Pojazdy i nie tylko
Pojazdy i nie tylko
Z notatnika młodego podróżnika
Katarzyna Węgierek
il. Ryszard Niedzielski
Widnokrąg 2011
Tomek nie daje się łatwo porwać plastycznej twórczości. O wiele bardziej od kolorowania, woli strugać patyki, stawiać budowle ze znalezionych na działce deseczek, sadzić rośliny i doglądać porządku w drewutni. Ma swój świat, zwykle bardzo daleki od tego, tworzonego na kartce papieru. Słowem-wytrychem, którym można do niego trafić bez przeszkód, jest "projekt". Pod wpływem natchnienia potrafi narysować schemat instalacji w wymyślonym przez siebie budynku albo poszczególne etapy powstawania elewacji. Robi to jeszcze niezdarnie, pokonując swoją dziecięcą nieporadność, szaloną fantazją i determinacją.
Lubi, kiedy książki traktują jego pasję poważnie, co niestety na obecnym etapie bywa bardzo trudne. Jego biblią od lat pozostaje "Uwaga, budowa!" i skrupulatnie kolekcjonowane zeszyty z serii "Mam przyjaciela". W internetowej księgarni z fascynacją przegląda obcojęzyczne poradniki dla studentów architektury, czując w sobie potencjał do wypełnienia zbyt trudnych jeszcze ćwiczeń.
"Pojazdy i nie tylko" czekały na niego ponad dwa lata, od momentu kiedy pierwszy raz wypatrzyłam je w księgarni. Są rodzajem notatnika z wyprawy, pisanym przez chłopca odwiedzającego ze swoimi rodzicami różne zakątki świata. Tradycyjna forma pamiętnika z podróży została przełamana nietypowym ujęciem tematu, bowiem każdy rozdział dotyczy pojazdu charakterystycznego dla danego państwa. Ciekawe opowieści uzupełniają szczegółowe rysunki i schematy, które można samodzielnie dokończyć, uzupełnić lub naszkicować w zaproponowany przez autorów sposób, najczęściej wyłącznie z użyciem ołówka i gumki. W tej chwili nadal są to zadania trochę na wyrost, ale zawsze wolę stawiać poprzeczkę nieco wyżej, zwłaszcza że w warstwie tekstowej książka nie nastręcza trudności sześcioipółlatkowi.
Miło jest przeglądać "Pojazdy i nie tylko", bo pomimo że zgromadzono tu naprawdę sporo informacji, nie przytłaczają formą jak wiele publikacji popularnonaukowych skierowanych do dzieci. Mam alergię na dziecięcą pstrokaciznę, która ku mojemu rozczarowaniu nadal święci triumfy, często jako wyraz najwyższego stopnia nowoczesności. Poprzez zaburzoną organizację tekstu, niejedna książka staje się nieczytelna i trudna w odbiorze. Tutaj piękne szkice pojazdów wykonane przez Ryszarda Niedzielskiego tworzą niepowtarzalny klimat, przenosząc czytelnika w najdalsze rejony świata. Na razie tylko jadąc palcem po załączonej mapce.
6/05/2014
Ptaki. Świat wokół nas
Spośród wszystkich gier stolikowych memo ma chyba najwięcej odsłon. Na dodatek jest jak chleb, nigdy się nie nudzi i można nim obdzielić praktycznie dowolną liczbę graczy, byle tylko starczyło miejsca przy stole. Moje pierwsze memo-wspomnienie ma swoje źródło w podstawówce, kiedy na luźniejszych lekcjach niemieckiego mogliśmy grać całą grupą, łącząc ze sobą kilka pudełek importowanego cudu. Mimo że od tamtego czasu przez moje ręce przewinęło się sporo różnych zestawów, wciąż czuję niedosyt. Przeszłam już nawet przez etap samodzielnej produkcji pomocy memopodobnych. Największą ich zaletą jest idealne dopasowanie do aktualnych potrzeb i preferencji graczy. Jednak zafoliowane karteczki to nie to samo, co twarde, miłe w dotyku kartoniki.
Moja montessoriańska natura nieustannie szuka takich zestawów, które nie tylko ćwiczą pamięć, ale dają również zastrzyk informacji. Sprawa wydawałaby się prosta, ale zdecydowanie taką nie jest. Chociaż żyjemy w czasach zalewu zabawek "edukacyjnych", które grają, tańczą i śpiewają, to prawdziwa edukacja nie zajrzała jeszcze pod zabawkarskie strzechy.
"Ptaki" kusiły mnie już od dawna swoją ascetyczną formą: na białym tle wyraźne nieprzerysowane fotografie dwudziestu gatunków ptaków z podpisami. W tym wypadku świetny pomysł poszedł w parze ze starannym wykonaniem. "Ptaki" są wreszcie u nas, a wieczorne rozgrywki sprawiają nam niemałą frajdą od kilku dni. Zaintrygowani informacją na spodzie pudełka, że niebawem pojawią się również "Owady", trzymamy bardzo mocno kciuki za niewielką firmę Jacobsony, a Ravensburger z nieśmiertelnym Disneyem niech się tylko wstydzi.
5/29/2014
Regulamin na lato
Muszę się przyznać, że obecność "Regulaminu na lato" w naszym domu to objaw spóźnionego refleksu. Pierwsze spotkanie z Shaunem Tanem oceniam jako niezwykle udane. Ale gdzie byliśmy, kiedy w sprzedaży był jeszcze "Przybysz" i "Opowieści z najdalszych przedmieść"?
W czerwcu premiera "Zagubione, znalezione" Shauna Tana. Póki co jednak o "Regulaminie na lato" i naszych wrażeniach można przeczytać tutaj.
5/22/2014
Tajemnica piratów
Tajemnica piratów
Bohdan Butenko
Wydawnictwo Mozaika 1990
- Tomek, idź już myć zęby.
- Nie mogę, czytam.
Okoliczności tej krótkiej wymiany zdań mogę uznać za sukces. Udało mi się znaleźć książkę, która skłoniła moje dziecko do samodzielnego czytania. Ma tę przewagę nad serią "Czytam sobie", że jest komiksem o przejrzystej strukturze i wyraźnych, niedługich dymkach, narysowanym przez mistrza Butenkę, krótszym niż "Gucio i Cezar". Fabuła jest śmieszna i niezbyt skomplikowana, za co jestem wdzięczna autorowi, bo nawet czytając na raty, nie traci się wątku. Pierwsze koty za płoty. Wiwat Butenko!
5/16/2014
Wojna na Pięknym Brzegu
Wojna na Pięknym Brzegu
Andrzej Marek Grabowski
il. Joanna Rusinek
Wydawnictwo Literatura 2014
Joli bord oznacza po francusku piękny brzeg, a w wersji spolszczonej to Żoliborz - nadwiślańska dzielnica Warszawy, przedwojenny przyczółek warszawskiej inteligencji, pełen kamienic i starych willi otoczonych drzewami. Podobno tu Powstanie zaczęło się jeszcze przed godziną W.
"Wojna na Pięknym Brzegu" stanowi kolejną książkę z serii "Wojny dorosłych - historie dzieci", która odkrywa przed czytelnikami szczegóły wojennej codzienności widzianej oczami dziecka. Pozornie nie wnosi nic nowego, ale dokłada nowy element do układanki składającej się na obraz tamtego świata. Książka powstała na podstawie autentycznych przeżyć matki autora, ma więc walor dokumentacyjny, którego nie sposób przecenić. Bardzo lubimy tę serię i chętnie do niej sięgamy jeszcze z jednego powodu: w delikatny i przemyślany sposób pokazuje zjawiska i rzeczywistość wojenną, tłumaczy trudne słowa i niezrozumiałe fakty. Mam przy tym wrażenie, że te książki czyta się czujnie i miękko, jakby stąpało się po polu minowym. Ja w każdym razie co chwilę ukradkiem zerkam na Tomka, obserwując jego reakcje. Próbuję namacać grunt i sprawdzić, który temat warto podjąć w rozmowie, a co na razie zostawić.
Kiedy Najstarsza była w jego wieku czytaliśmy "Jarek i Marek bronią Warszawy" Cezarego Leżeńskiego. Czytaliśmy, to za dużo powiedziane. Brnęliśmy przez trudną fabułę szukając tego, co seria Literatury podaje teraz na talerzu. Żałować można tylko, że owocna współpraca wydawnictwa z Muzeum Powstania Warszawskiego pozwala nam zajrzeć jedynie do stołecznych domów. A jak podczas Wojny żyły dzieci na wsi, a w innych miastach? Czy było im łatwiej, czy trudniej? Z jakimi problemami musiały się zmierzyć? Te zagadnienia nadal czekają na swoje literackie odsłony.
Grabowski nie boi się trudnych tematów. Z "Wojny na Pięknym Brzegu" dowiemy się o łapankach, egzekucjach pod murem, nieudanej ucieczce z Pawiaka i realiach leczenia w polowych szpitalach. Mimo to w książce nie brakuje tego, czym świat dziecka jest przepełniony nawet w nieludzkich warunkach: beztroskiej zabawy, podwórkowych przyjaźni a nawet zupełnie głupich pomysłów. Dla młodszych czytelników opowieść o kilkuletniej Krysi może być dobrą zaprawą przed "Arką czasu" Szczygielskiego. "Wojna na Pięknym Brzegu" pięknie domyka bowiem obraz Warszawy, tym razem oglądanej spoza Muru.
