6/23/2021
Fikamy po Szczecinie
Fikamy po Szczecinie, koncepcja i realizacja: Małgorzata Narożna, il. Aleksandra Szwajda, Fika 2021.
"Fikamy po Szczecinie" to projekt, który stworzyła Małgosia Narożna, właścicielka szczecińskiej księgarni kameralnej Fika i lokalna przewodniczka. Wyszukiwanka, przewodnik, kartonówka z zadaniami - przypomina mi jako żywo serię "znam to miasto" autorstwa Judith Drews, wydaną przez Zakamarki.
Nigdy nie byłam w Szczecinie, więc do książki podeszłam zadaniowo. Najpierw porządnie obejrzałam mapkę na pierwszej rozkładówce, próbując zorientować się w topografii miasta. Następnie spróbowałam zlokalizować na planie budynek z drugiej rozkładówki. Podpowiedź sugerowała Akademię Morską, Muzeum Narodowe w Szczecinie lub Wały Chrobrego. Z pomocą Internetu trafnie zidentyfikowałam punkt startu. Wyruszyłam.
9-latka dla odmiany poszła na żywioł. Byłam zaskoczona, choć właściwie nie powinnam. Uważnie przejrzała strony i przeszła do pracy z zadaniami. Gdyby była na miejscu, pewnie od razu ruszyłaby w miasto szukać charakterystycznych punktów, a potem siedząc na ławce jechałaby palcem przez parkowy labirynt albo rozpoznawała gatunki drzew.
Książka ma do zaproponowania różne ścieżki czytania, w zależności od upodobań, stylu zwiedzania i wieku. Nawet jeśli nie opuścisz fotela, masz szansę nauczyć się rozróżniać charakterystyczne bryły budynków i poznasz ich lokalizację. Brak tekstu wyklucza zagłębianie się w szczegóły. Fikanie po Szczecinie oznacza spacer, odkrywanie, tropienie, śledzenie, szpiegowanie. Gdzie stoi pomnik Mickiewicza a gdzie Sokratesa? Dokąd da się dojechać tramwajem? Czy w Szczecinie jest jakiś zamek?
Ale miasto to także ludzie. Na kartach książki jest ich mnóstwo. To kolejny etap tropienia, klasycznie wyszukiwankowy. Tropić można także mewę, która pojawia się na każdej stronie i jest patronką trasy, którą idziemy w pierwszym z sześciu planowanych tomów "Fikania". Ta książka to także okazja do przedstawienia się dla kilku lokalnych przewodników. Można ich poznać z imienia i nazwiska, a kiedyś może zaprosić na wspólny spacer po Szczecinie?
Jestem pod wrażeniem spójnej i przemyślanej koncepcji książki, która podążając od szczegółu do ogółu (obiekt - mapa), ma dla czytelników swój plan wędrówki, ale jednocześnie pozwala się od niego oderwać i pójść własną drogą. Rysunki Aleksandry Szwajdy, w stonowanych, naturalnych kolorach, nie przytłaczają i pozwalają snuć swoją własną, niespieszną opowieść o mieście.
9/18/2020
Wszyscy się liczą
Wszyscy się liczą, Kristin Roskifte, tł. Milena Skoczko, Dwie Siostry 2020.
Właśnie mija czwarty dzień przymusowej kwarantanny. Telefon z lokalnej stacji Sanepidu przerwał normalną rutynę codzienności. Świat kończy się za drzwiami. Liczymy tylko do pięciu. Picture book Kristin Roskifte nabiera nowego wymiaru. Uwypukla dokładnie to, co sytuacja izolacji zabiera nam w stopniu dotąd niespotykanym. Relacje.
Obrazkowa wyszukiwanka jakiej dotąd nie było. Wysmakowana artystycznie, ale przede wszystkim zaskakująca koncepcją, która wznosi się ponad prosty schemat śledzenia postaci na kolejnych stronach. Linearność kończy się na przyrastającej liczbie osób obecnych na ilustracjach. Historia wielu z nich toczy się za pośrednictwem podpisów pod rysunkami. Nie wystarczy uważnie patrzeć, trzeba czytać, dociekać, wyciągać wnioski i nieustannie poruszać się między stronami w tył i przód, szukając odpowiedzi. Wiele z nich kryje się w pozornie nieistotnych szczegółach, mnóstwo odczytać można w mimice twarzy, czy na podstawie przypadkowych kontaktów między bohaterami. W tekście znaczenie mają zwłaszcza czasowniki i to wcale nie koniecznie te związane czynnościami. Ktoś się o czymś dowiaduje, ktoś inny ma nadzieję, ktoś przeżywa żałobę, ktoś inny zapomina o całym świecie. Co ciekawe nie ma tu głównych bohaterów. Zgodnie z tytułem, każdy się liczy. Autorka nie rozróżnia. Do wszystkich stosuje uniwersalne określenie OSOBA.
Książkę fabularnie, bardzo zgrabnie zamyka motyw gwiazd. W pierwszej scenie samotny chłopiec patrzy w niebo, w ostatniej perspektywa świata ujęta jest z kosmosu. Kristin Roskifte wychwytuje różnorodność za pomocą szerokiej palety kolorów. Jednocześnie podobieństwo osób sprawia, że książka bardzo dobrze sprawdza się jako trudna do rozpracowania wyszukiwanka. Bez wątpienia koszmar dla każdego daltonisty, za to z uniwersalnym przesłaniem, że mimo różnic wszyscy jesteśmy tacy sami.
"Wszyscy się liczą" to picture book, który swojego odbiorcę znajdzie w bardzo szerokiej grupie wiekowej. Wysublimowane konteksty, konieczność szerokiego spojrzenia przy jednoczesnej potrzebie bardzo szczegółowej analizy sprawiają, że książka naprawdę jest wyzwaniem. Jednocześnie dla młodszych czytelników nadal może pełnić rolę prostej wyszukiwanki, wspieranej przez zestaw zagadek obrazkowych zamieszczonych na ostatnich stronach oraz podpowiedzi dostępnych na stronie internetowej wydawcy.
3/20/2018
Sztokholm - znam to miasto
Sztokholm - znam to miasto, Judith Drews, tł. Katarzyna Skalska i Tatiana Zgaińska-Filipowska, Zakamarki 2016
Jeśli książkowe wyszukiwanki mogą nie tylko bawić, ale i uczyć, odpowiadam: czemu nie? "Sztokholm - znam to miasto" jest najlepszym przykładem na to, że w wimmelbuchu można pomieścić nieprzebraną ilość informacji.
Jeżeli nigdy nie byliście w Sztokholmie, przed Wami mnóstwo zabawy, ale ostrzegam sporo się napocicie, żeby odszukać wszystkie konteksty i pomóc Waszym dzieciom zwiedzić stolicę Szwecji. Judith Drews, niemiecka projektantka i ilustratorka, w jednym z wywiadów przyznała, że pracę nad książką poprzedził kilkutygodniowy pobyt w Sztokholmie. W tym czasie autorka wykonała mnóstwo zdjęć dokumentujących zabytki miasta i dopiero z takim merytorycznym wsparciem ruszyła do pracy nad książką. Efekt przerósł najśmielsze oczekiwania. Faktem jest, że na ilustracjach aż kłębi się od sztokholmskich atrakcji turystycznych.
Z tarasu Zamku Królewskiego macha do nas jakaś para. To Sylwia i Karol - obecnie panująca para królewska. Wydają się nie być zdziwieni, że chodnikiem mknie trollica, pchając przed sobą wózek, a Selma Lagerlöf siedzi na ławce i jakby nigdy nic czyta "Cudowną podróż". Stronę dalej, pod wejściem do hotelu Rival spotykamy Astrid Lindgren, gdy tymczasem Karol Linneusz zrywa kwiatki z miejskiego trawnika. Czyżby dla pisarki? Pudło. Astrid zmierza już w kierunku Junibacken, gdzie ruda Pippi wspina się po balustradzie Willi Śmiesznotki. Tymczasem koń dziewczynki zrobił kupę pod samym nosem Gustawa Wazy i myśli już tylko o tym jak zwiać do skansenu, żeby poskubać świeżej trawy. Tam też Karol Linneusz, tuż przed bramą wiodącą do parku Tivoli, namierzył swoją wybrankę. To Greta Garbo. Wspólnie udają się pod fontannę na Sergels Torg, gdzie jest już i reszta naszych bohaterów.
Zabawne ilustracje Judith Drews przemycają jeszcze więcej ciekawych postaci ze świata historii, kultury, legend i baśni. Na część z nich podprowadza czytelników sama autorka w indeksie na początku książki i na czwartej stronie okładki, inne odkrywamy w trakcie wycieczki po książce. Jest wesoło, kolorowo i zaskakująco. Dlaczego Gustaw III na pomniku trzyma w ręku jojo? Czy tajemniczy Farin to lider zespołu Die Ärzte? I dlaczego święta Łucja moczy się w każdej fontannie?
Sadzonka zakochała się w kartonowym "Sztokholmie" od pierwszego wejrzenia. Dzieci z jej przedszkola chyba też, bo z pierwszej wizyty tamże książka wróciła ewidentnie nadszarpnięta częstym kartkowaniem. Cieszy, że sama koncepcja wyszukiwanki niczym nie ustępuje popularnej "Ulicy Czereśniowej". Autorka konsekwentnie prowadzi bohaterów od pierwszej do ostatniej strony, ich przygody są nieoczywiste i na tyle abstrakcyjne, że przykują uwagę nawet najmłodszych dzieci. I nic nie szkodzi, jeśli nie uda Wam się odczytać wszystkich aluzji zawartych w książce. Tak naprawdę liczy się tu przede wszystkim dobra zabawa.